Συνέντευξη στην Κάλλια Βαβουλιώτη
Μια ανάρτηση στο Facebook στάθηκε η αφορμή για να αναρωτηθώ, μα τι κάνουν τέλοσπάντων αυτές οι Γραφούλες και πως προέκυψε αυτό το ξεχωριστό όνομα ; Πρόκειται για μία κολλεκτίβα νέων ποιητριών με πολύ αγάπη και πολύ μεράκι για Ποίηση. Αφουγκράζονται τον παλμό της κοινωνίας και διοργανώνουν δράσεις - συχνά ξαφνικές - στο δρόμο με μέσο τι άλλο από τον γραπτό λόγο. Άλλωστε τι πιο αφυπνιστικό από ένα ποίημα γραμμένο μόνο για σένα; Οι Γραφούλες, λοιπόν είναι η Ιωάννα Λιούτσια, η Παυλίνα Μάρβιν, η Νάντη Χατζηγεωργίου, η Δανάη Σιώζου και η Ουίτσι!
Ας τις γνωρίσουμε!
Κατά την άποψη σας η ποίηση είναι ακτιβισμός;
Ο: Η ποίηση είναι από μόνη της επαναστατική. Χαλάς τη σύνταξη, τη φυσική ροή της γλώσσας, απορρίπτεις τους γραμματικούς κανόνες, δημιουργείς νέες λέξεις.
Όταν η ποίηση βγαίνει στους δρόμους, όταν μεταφράζεται σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής, όταν αντλεί τη θεματολογία της από την κοινωνία και τα σκοτάδια της, όταν παίρνει τα γεγονότα και τα μεταμορφώνει σε εικόνες και ρυθμούς για να περάσουν στους ανθρώπους μαλακότερα, βαθύτερα, όταν έχει στόχο να μας επιστρέψει απαλά στους εαυτούς μας, όταν οπλίζει και ενδυναμώνει την ύπαρξη, όταν μετακινεί έστω κι ένα απειροελάχιστο μόριο στο στομάχι, στα δάχτυλα, στο μάτι προς μια ουσιαστική κατανόηση του κόσμου και της ανθρωπότητας.
Τότε η ποίηση είναι ακτιβισμός.
Ν. Έχει σημασία τι εννοεί κανείς μ’ αυτό τον όρο. Η έννοια του ακτιβισμού δεν είναι κατ’ ανάγκη μια θετική έννοια ή μια έννοια που διασφαλίζει από μόνη της μια πολιτική ποιότητα, στα δικά μου μάτια τουλάχιστον. Ακτιβισμό μπορεί να κάνουν και πολιτικές ομάδες εξαιρετικά εχθρικές προς το πνεύμα που διακρίνει τις «γραφούλες» ή εχθρικές προς τον άνθρωπο εν γένει. Με μια διευρυμένη έννοια, μπορεί ναι, στο βαθμό που πρόκειται για μια «δράση», δράση που αλληλεπιδρά με την εποχή της και τους ανθρώπους της.
Με αφορμή κάποιες δράσεις σας στην πλατεία Συντάγματος ποια ήταν η αντίδραση του κόσμου;
Ι: Αντιμετωπίσαμε ποικίλες αντιδράσεις στην πρώτη μας εμφάνιση ως Γραφούλες στην πλατεία Συντάγματος, που όλες όμως απέρρεαν από το ότι η δράση μας φαινόταν στους περαστικούς εντελώς απροσδόκητη. Ασφαλώς υπήρχαν πολλοί που δεν σταμάτησαν καν, κάποιοι που φοβούνταν ότι θέλουμε κάτι από αυτούς, ότι πουλάμε κάτι κλπ. Όμως υπήρχαν κι αρκετοί που ανταποκρίθηκαν πολύ θετικά, ακόμη και κάποιοι που στην αρχή ήταν διστακτικοί κι επιφυλακτικοί. Υπήρχαν άτομα που μας έγραψαν κι εκείνοι ποιήματα ως αντίδωρα – από παιδιά λυκείου μέχρι ηλικιωμένοι, κάποιος μας χάρισαν κέρμα της πατρίδας του ως γούρι και φυλαχτό, άλλοι μοιράστηκαν μαζί μας τις δύσκολες εμπειρίες που βίωναν εκείνη τη στιγμή, άλλοι μας τραγούδησαν δικές τους ραπ δημιουργίες και πόσα άλλα… Ήταν ένα τρίωρο γεμάτο ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία. Επικοινωνία με χαμόγελα σε σκυμμένα πρόσωπα που βρέθηκαν να διαβάζουν ποιήματα ένα πρωϊνό Δευτέρας.
Δ: Οι άνθρωποι ανταποκρινόντουσαν με όλους τους τρόπους από την άρνηση και την αδιαφορία μέχρι την ενθουσιώδη περιέργεια και συμμετοχή! Μέσα σε λίγες ώρες χαρίσαμε δεκάδες ποιήματα την πιο δύσκολη μέρα και ώρα της εβδομάδας σε μία πολυσύχναστη πλατεία, την οποία οι άνθρωποι διασχίζουν βιαστικά είτε για να πάνε στη δουλειά τους είτε για να συναντήσουν κάποιον λίγο παρακάτω. Επικοινωνήσαμε και μοιραστήκαμε πράγματα με ανθρώπους με διαφορετική ηλικία, υπόβαθρο, καταγωγή κλπ Πιστεύω ότι η παρουσία μας και ο συστηματικός τρόπος με τον οποίο δουλεύουμε μας επέτρεψε όχι μόνο να δράσουμε άμεσα και ακτιβιστικά, αλλά επιπλέον να θέσουμε σε λειτουργία την λυτρωτική λειτουργία της τέχνης, η οποία επιτρέπει στον άνθρωπο να βλέπει τον κόσμο και τον εαυτό του μέσα από νέες δυναμικές και πρωτότυπες οπτικές.
Τι αγγίζει τις «Γραφούλες» περισσότερο αυτό τον καιρό; Για ποια ζητήματα επιθυμούν να γράψουν;
I: Καταρχάς είναι σημαντικό να πούμε πως ως “γραφούλες”, ως ομάδα συγγραφέων εκτάκτου ανάγκης που βγαίνει στον δρόμο, δεν θέλουμε να γράψουμε μόνο σχετικά με ζητήματα που απασχολούν εμάς τις ίδιες, αλλά θέλουμε κατά βάση να συνομιλήσουμε με τους περαστικούς, να προσπαθήσουμε να συνδεθούμε μαζί τους έστω και μέσα από μια σύντομη κουβέντα και να γράψουμε για αυτό που απασχολεί τους ίδιους. Ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, βέβαια, τα θέματα τα οποία απασχολούν τους τυχαίους περαστικούς συνδημιουργούς και αναγνώστες των ποιημάτων εκτάκτου ανάγκης, είναι θέματα που απασχολούν κι εμάς τις ίδιες. Στη δράση του Μαρτίου στο Σύνταγμα κυριαρχούσε το δυστύχημα με το τρένο στα Τέμπη ή μια διάχυτη αίσθηση αδιεξόδου, απαξίωσης και γενικευμένου φόβου. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και θέματα στα οποία επιθυμούμε να δώσουμε περισσότερη ορατότητα μέσα από τα ποιήματα που μοιράζουμε. Τέτοια θέματα ήταν π.χ. η ιδιωτικοποίηση του Ογκολογικού Κέντρου Παίδων, η ιδιωτικοποίηση του νερού, το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 που αφορά τα πτυχία των καλλιτεχνών κ.λπ. Δυστυχώς και σήμερα αν βγαίναμε στους δρόμους τα θέματα αυτά δεν θα είχαν εκλείψει, αντιθέτως θα είχαν προστεθεί και νέα.
Θεωρείτε ότι «σπάτε» το στερεότυπο που θέλει τους συγγραφείς και τους ποιητές να γράφουν και να μιλούν για τα «κακώς κείμενα» από τη βολή τους με αυτό τον τρόπο;
Π: Υπάρχουν και υπήρξαν ποιητές και ποιήτριες που φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, αντιστάθηκαν και αντιστέκονται με πολλούς τρόπους. Δεν θεωρώ πως παίρνουμε κάποιο μεγάλο ρίσκο. Από την άλλη καταλαβαίνω πως ο τρόπος εργασίας που επιλέξαμε δεν είναι συνηθισμένος και αυτό από μόνο του ίσως αμφισβητεί τα όποια στερεότυπα.
Ν. Όπως σωστά αναφέρει παραπάνω η Παυλίνα, υπήρξαν ποιητές που το γράψιμο τους τους στοίχισε αν όχι τη ζωή, τουλάχιστον την ελευθερία τους. Εμείς στην πραγματικότητα δε ρισκάρουμε τίποτε πέρα από το πραγματικό ενδεχόμενο για ένα απαξιωτικό νεύμα, ένα ενδεχόμενο να βρεθούν τα στιχάκια μας στον επόμενο κάδο. Ο δρόμος είναι αμείλικτος ως προς αυτό και, από αυτή την άποψη, έχει το πιο ειλικρινές κοινό. Γι’ αυτό, άλλωστε, η ελάχιστη επιτυχία στη συνάντηση με τον περαστικό έχει μια μοναδική χαρά.
Αν είχατε τη δυνατότητα να εντάξετε στις «Γραφούλες» ποιήτριες ανεξαρτήτου εποχής ποιες θα ήταν αυτές και γιατί;
Ν. Στις «γραφούλες» θα ήταν σίγουρα γυναίκες που υπήρξαν με τον τρόπο και τα μέσα τους «γραφούλες» της δικής τους εποχής. Γυναίκες που ξεστόμισαν στο δημόσιο χώρο στιχάκια άβολα ή ανακουφιστικά, τα χάραξαν σε τοίχο, τσιγαρόχαρτα ή τα ψιθύρισαν σε μια ουρά στην εφορία.
Ι: Θα ήθελα πολύ να είναι “γραφούλα” η Έμιλι Ντίκινσον. Νομίζω πως αυτή μου η επιθυμία πηγάζει από το γεγονός ότι έμεινε τόσα χρόνια κλεισμένη στο σπίτι της. Θα μου άρεσε να τη δω δίπλα μας στον δρόμο.
Δ: Κυρίως όλες αυτές που τα όνοματά τους δεν θα μάθουμε ποτέ, γιατί ανήκανε σε παλαιότερες εποχές, όχι πολύ μακρινές, που οι γυναίκες λόγω μισογυνισμού και πατριαρχίας αφενός, λόγω κοινωνικής τάξης αφετέρου δεν επιτρεπόταν να ασχοληθούν με τη λογοτεχνία μεταξύ άλλων πραγμάτων.
Πως ξεκίνησε η ιδέα για τις «Γραφούλες»;
Ι: Νομίζω πως η ιδέα υπήρχε λίγο αφηρημένα και συγκεχυμένα στο μυαλό μας καιρό. Αυτή η ανάγκη για κοινωνική παρουσία και δράση του ποιητή στον δρόμο, αυτή η πιο-άμεση-δε-γίνεται επαφή του με τον κόσμο, η προσπάθεια προσέγγισης του άγνωστου, του άλλου, η προσπάθεια γνωριμίας και συζήτησης. Τον Μάιο του ’22 ήμασταν με την Παυλίνα σπίτι μου προετοιμάζοντας την παρουσίαση της συλλογής μου και.. πώς το έφερε η κουβέντα Παυλίνα, θυμάσαι; Δεν θυμάμαι πώς ακριβώς αλλά ξαφνικά καταλάβαμε πως μοιραζόμασταν μια κοινή ιδέα. Πέρασαν μήνες μεν, αλλά.. το πρώτο βήμα έγινε!
Π: Επέλεξα να μοιραστώ την αρχική ιδέα με την Ιωάννα επειδή γνώριζα και εμπιστευόμουν, πέρα από την πορεία της στη λογοτεχνία, την εμπειρία της ως περφόρμερ στο δρόμο, κάτι που εγώ η ίδια θα δίσταζα να επιχειρήσω μόνη μου. Έπειτα προέκυψε στην κουβέντα και η κοινή μας αγάπη για τις γραφομηχανές ως εργαλείο με μεγάλη ιστορία, προσφορά και, βέβαια, ομορφιά. Οραματιστήκαμε τις 'γραφούλες' να αφουγκράζονται πληκτρολογώντας τον παλμό της πόλης στην οποία ζούμε, μεταδίδοντας ταυτόχρονα στίχους και μηνύματα, και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα. Με τη Δανάη, τη Νάντη και την Ουίτσι μοιραζόμαστε εδώ και χρόνια κόσμους ανάμεσα στην καθημερινή ζωή και τη δημιουργία, και καταλάβαινα πως είναι τα πλέον κατάλληλα πρόσωπα για τη διαμόρφωση της πυρηνικής ομάδας.
Ποιος είναι ο σκοπός της ομάδας αυτής;
Π: Ο σκοπός της ομάδας είναι να ανταποκρίνεται στα καταιγιστικά προβλήματα της εποχής γράφοντας χειρόγραφα και σε γραφομηχανή με τον κόσμο και για τον κόσμο που ζει στη χώρα μας ή την επισκέπτεται, στο δρόμο, στις γειτονιές, σε διαφορετικά και ίδια σημεία, μεριμνώντας πάντοτε για την άμεση επαφή, φροντίζοντας την απρόσμενη συνάντηση, επιδιώκοντας το μοίρασμα, χαρίζοντας σε μοναδικούς αποδέκτες και αποδέκτριες ποιήματα και ιστορίες που γράφονται εκείνη τη στιγμή και δεν επαναλαμβάνονται, απευθύνοντας ερωτήματα και παρακινώντας τους ανθρώπους να μοιραστούν σκέψεις, να παραγγείλουν κείμενα με θέματα που τους απασχολούν, να δράσουν ενάντια σε ό,τι κρίνουν άδικο ή επιβλαβές.
Δ: Τα μέλη της ομάδας επιθυμούν να έρθουν σε επαφή με τους ανθρώπους που πηγαινοέρχονται στα διάφορα μέρη που επισκέπτονται με σκοπό να ανταποκριθούν με τον τρόπο που ξέρουν, γράφοντας δηλαδή ένα μοναδικό ποίημα για το κάθε άτομο ξεχωριστά, σε επιθυμίες, ανάγκες και επιτακτικά ή έκτακτα θέματα που τους απασχολούν, να μοιραστούν μαζί τους αγωνίες και ελπίδες καθώς και τρόπους δράσης και αλληλεγγύης στην καθημερινότητα.
Πόσο εύκολο είναι να συνυπάρχουν ποιήτριες – λαμβάνοντας υπόψιν ότι πρόκειται για ανθρώπους που κατά γενική ομολογία δεν περιορίζονται και δρούν με γνώμονα την ελευθερία και την ευαισθησία τους.
Ο: Για αυτόν ακριβώς τον λόγο μπορούν και να συνυπάρχουν. Επειδή έχουμε τόσο έντονη την αίσθηση της ελευθερίας την αντιλαμβανόμαστε στην ουσία της. Κι η ουσία δεν έγκειται στο να κάνει κανείς ό,τι θέλει, αλλά να δρα με σεβασμό και αγάπη προς την ύπαρξη την ίδια, τη δική του και του δίπλα. Η ευαισθησία μας είναι η δύναμή μας. Ακούμε τις μικρές δονήσεις του κόσμου, των ανθρώπων. Ξέρουμε πότε να δίνουμε χώρο, πώς να εμπνεόμαστε και να εμπνέουμε μέσα στο σύνολο, με έναν τρόπο μοναδικό, ατομικό. Η καθεμία με τον δικό της τρόπο έκφρασης, με τις δικές της ακολουθίες λέξεων, συνθέτει και συμπληρώνει με αφετηρία τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, των άλλων ποιητριών και του εσωτερικού της κόσμου.
Δ: Μοιραζόμαστε κοινές αξίες και ιδανικά και βασιζόμαστε η μία στην άλλη, υπάρχει δηλαδή μία βάση εμπιστοσύνης και επικοινωνίας. Επιπλέον εμπνέουμε και στηρίζουμε η μία την άλλη έμπρακτα εντός και εκτός ομάδας. Τέλος, σε ότι αφορά τις γραφούλες, έχουμε ενώσει τις δυνάμεις μας σε έναν κοινό σκοπό.
Ι: Νομίζω πως η ιδέα υπήρχε λίγο αφηρημένα και συγκεχυμένα στο μυαλό μας καιρό. Αυτή η ανάγκη για κοινωνική παρουσία και δράση του ποιητή στον δρόμο, αυτή η πιο-άμεση-δε-γίνεται επαφή του με τον κόσμο, η προσπάθεια προσέγγισης του άγνωστου, του άλλου, η προσπάθεια γνωριμίας και συζήτησης. Τον Μάιο του ’22 ήμασταν με την Παυλίνα σπίτι μου προετοιμάζοντας την παρουσίαση της συλλογής μου και.. πώς το έφερε η κουβέντα Παυλίνα, θυμάσαι; Δεν θυμάμαι πώς ακριβώς αλλά ξαφνικά καταλάβαμε πως μοιραζόμασταν μια κοινή ιδέα. Πέρασαν μήνες μεν, αλλά.. το πρώτο βήμα έγινε!
Π: Επέλεξα να μοιραστώ την αρχική ιδέα με την Ιωάννα επειδή γνώριζα και εμπιστευόμουν, πέρα από την πορεία της στη λογοτεχνία, την εμπειρία της ως περφόρμερ στο δρόμο, κάτι που εγώ η ίδια θα δίσταζα να επιχειρήσω μόνη μου. Έπειτα προέκυψε στην κουβέντα και η κοινή μας αγάπη για τις γραφομηχανές ως εργαλείο με μεγάλη ιστορία, προσφορά και, βέβαια, ομορφιά. Οραματιστήκαμε τις 'γραφούλες' να αφουγκράζονται πληκτρολογώντας τον παλμό της πόλης στην οποία ζούμε, μεταδίδοντας ταυτόχρονα στίχους και μηνύματα, και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα. Με τη Δανάη, τη Νάντη και την Ουίτσι μοιραζόμαστε εδώ και χρόνια κόσμους ανάμεσα στην καθημερινή ζωή και τη δημιουργία, και καταλάβαινα πως είναι τα πλέον κατάλληλα πρόσωπα για τη διαμόρφωση της πυρηνικής ομάδας.
Ποιος είναι ο σκοπός της ομάδας αυτής;
Π: Ο σκοπός της ομάδας είναι να ανταποκρίνεται στα καταιγιστικά προβλήματα της εποχής γράφοντας χειρόγραφα και σε γραφομηχανή με τον κόσμο και για τον κόσμο που ζει στη χώρα μας ή την επισκέπτεται, στο δρόμο, στις γειτονιές, σε διαφορετικά και ίδια σημεία, μεριμνώντας πάντοτε για την άμεση επαφή, φροντίζοντας την απρόσμενη συνάντηση, επιδιώκοντας το μοίρασμα, χαρίζοντας σε μοναδικούς αποδέκτες και αποδέκτριες ποιήματα και ιστορίες που γράφονται εκείνη τη στιγμή και δεν επαναλαμβάνονται, απευθύνοντας ερωτήματα και παρακινώντας τους ανθρώπους να μοιραστούν σκέψεις, να παραγγείλουν κείμενα με θέματα που τους απασχολούν, να δράσουν ενάντια σε ό,τι κρίνουν άδικο ή επιβλαβές.
Δ: Τα μέλη της ομάδας επιθυμούν να έρθουν σε επαφή με τους ανθρώπους που πηγαινοέρχονται στα διάφορα μέρη που επισκέπτονται με σκοπό να ανταποκριθούν με τον τρόπο που ξέρουν, γράφοντας δηλαδή ένα μοναδικό ποίημα για το κάθε άτομο ξεχωριστά, σε επιθυμίες, ανάγκες και επιτακτικά ή έκτακτα θέματα που τους απασχολούν, να μοιραστούν μαζί τους αγωνίες και ελπίδες καθώς και τρόπους δράσης και αλληλεγγύης στην καθημερινότητα.
Πόσο εύκολο είναι να συνυπάρχουν ποιήτριες – λαμβάνοντας υπόψιν ότι πρόκειται για ανθρώπους που κατά γενική ομολογία δεν περιορίζονται και δρούν με γνώμονα την ελευθερία και την ευαισθησία τους.
Ο: Για αυτόν ακριβώς τον λόγο μπορούν και να συνυπάρχουν. Επειδή έχουμε τόσο έντονη την αίσθηση της ελευθερίας την αντιλαμβανόμαστε στην ουσία της. Κι η ουσία δεν έγκειται στο να κάνει κανείς ό,τι θέλει, αλλά να δρα με σεβασμό και αγάπη προς την ύπαρξη την ίδια, τη δική του και του δίπλα. Η ευαισθησία μας είναι η δύναμή μας. Ακούμε τις μικρές δονήσεις του κόσμου, των ανθρώπων. Ξέρουμε πότε να δίνουμε χώρο, πώς να εμπνεόμαστε και να εμπνέουμε μέσα στο σύνολο, με έναν τρόπο μοναδικό, ατομικό. Η καθεμία με τον δικό της τρόπο έκφρασης, με τις δικές της ακολουθίες λέξεων, συνθέτει και συμπληρώνει με αφετηρία τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, των άλλων ποιητριών και του εσωτερικού της κόσμου.
Δ: Μοιραζόμαστε κοινές αξίες και ιδανικά και βασιζόμαστε η μία στην άλλη, υπάρχει δηλαδή μία βάση εμπιστοσύνης και επικοινωνίας. Επιπλέον εμπνέουμε και στηρίζουμε η μία την άλλη έμπρακτα εντός και εκτός ομάδας. Τέλος, σε ότι αφορά τις γραφούλες, έχουμε ενώσει τις δυνάμεις μας σε έναν κοινό σκοπό.
Κατά την άποψη σας η ποίηση είναι ακτιβισμός;
Ο: Η ποίηση είναι από μόνη της επαναστατική. Χαλάς τη σύνταξη, τη φυσική ροή της γλώσσας, απορρίπτεις τους γραμματικούς κανόνες, δημιουργείς νέες λέξεις.
Όταν η ποίηση βγαίνει στους δρόμους, όταν μεταφράζεται σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής, όταν αντλεί τη θεματολογία της από την κοινωνία και τα σκοτάδια της, όταν παίρνει τα γεγονότα και τα μεταμορφώνει σε εικόνες και ρυθμούς για να περάσουν στους ανθρώπους μαλακότερα, βαθύτερα, όταν έχει στόχο να μας επιστρέψει απαλά στους εαυτούς μας, όταν οπλίζει και ενδυναμώνει την ύπαρξη, όταν μετακινεί έστω κι ένα απειροελάχιστο μόριο στο στομάχι, στα δάχτυλα, στο μάτι προς μια ουσιαστική κατανόηση του κόσμου και της ανθρωπότητας.
Τότε η ποίηση είναι ακτιβισμός.
Ν. Έχει σημασία τι εννοεί κανείς μ’ αυτό τον όρο. Η έννοια του ακτιβισμού δεν είναι κατ’ ανάγκη μια θετική έννοια ή μια έννοια που διασφαλίζει από μόνη της μια πολιτική ποιότητα, στα δικά μου μάτια τουλάχιστον. Ακτιβισμό μπορεί να κάνουν και πολιτικές ομάδες εξαιρετικά εχθρικές προς το πνεύμα που διακρίνει τις «γραφούλες» ή εχθρικές προς τον άνθρωπο εν γένει. Με μια διευρυμένη έννοια, μπορεί ναι, στο βαθμό που πρόκειται για μια «δράση», δράση που αλληλεπιδρά με την εποχή της και τους ανθρώπους της.
Με αφορμή κάποιες δράσεις σας στην πλατεία Συντάγματος ποια ήταν η αντίδραση του κόσμου;
Ι: Αντιμετωπίσαμε ποικίλες αντιδράσεις στην πρώτη μας εμφάνιση ως Γραφούλες στην πλατεία Συντάγματος, που όλες όμως απέρρεαν από το ότι η δράση μας φαινόταν στους περαστικούς εντελώς απροσδόκητη. Ασφαλώς υπήρχαν πολλοί που δεν σταμάτησαν καν, κάποιοι που φοβούνταν ότι θέλουμε κάτι από αυτούς, ότι πουλάμε κάτι κλπ. Όμως υπήρχαν κι αρκετοί που ανταποκρίθηκαν πολύ θετικά, ακόμη και κάποιοι που στην αρχή ήταν διστακτικοί κι επιφυλακτικοί. Υπήρχαν άτομα που μας έγραψαν κι εκείνοι ποιήματα ως αντίδωρα – από παιδιά λυκείου μέχρι ηλικιωμένοι, κάποιος μας χάρισαν κέρμα της πατρίδας του ως γούρι και φυλαχτό, άλλοι μοιράστηκαν μαζί μας τις δύσκολες εμπειρίες που βίωναν εκείνη τη στιγμή, άλλοι μας τραγούδησαν δικές τους ραπ δημιουργίες και πόσα άλλα… Ήταν ένα τρίωρο γεμάτο ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία. Επικοινωνία με χαμόγελα σε σκυμμένα πρόσωπα που βρέθηκαν να διαβάζουν ποιήματα ένα πρωϊνό Δευτέρας.
Δ: Οι άνθρωποι ανταποκρινόντουσαν με όλους τους τρόπους από την άρνηση και την αδιαφορία μέχρι την ενθουσιώδη περιέργεια και συμμετοχή! Μέσα σε λίγες ώρες χαρίσαμε δεκάδες ποιήματα την πιο δύσκολη μέρα και ώρα της εβδομάδας σε μία πολυσύχναστη πλατεία, την οποία οι άνθρωποι διασχίζουν βιαστικά είτε για να πάνε στη δουλειά τους είτε για να συναντήσουν κάποιον λίγο παρακάτω. Επικοινωνήσαμε και μοιραστήκαμε πράγματα με ανθρώπους με διαφορετική ηλικία, υπόβαθρο, καταγωγή κλπ Πιστεύω ότι η παρουσία μας και ο συστηματικός τρόπος με τον οποίο δουλεύουμε μας επέτρεψε όχι μόνο να δράσουμε άμεσα και ακτιβιστικά, αλλά επιπλέον να θέσουμε σε λειτουργία την λυτρωτική λειτουργία της τέχνης, η οποία επιτρέπει στον άνθρωπο να βλέπει τον κόσμο και τον εαυτό του μέσα από νέες δυναμικές και πρωτότυπες οπτικές.
Τι αγγίζει τις «Γραφούλες» περισσότερο αυτό τον καιρό; Για ποια ζητήματα επιθυμούν να γράψουν;
I: Καταρχάς είναι σημαντικό να πούμε πως ως “γραφούλες”, ως ομάδα συγγραφέων εκτάκτου ανάγκης που βγαίνει στον δρόμο, δεν θέλουμε να γράψουμε μόνο σχετικά με ζητήματα που απασχολούν εμάς τις ίδιες, αλλά θέλουμε κατά βάση να συνομιλήσουμε με τους περαστικούς, να προσπαθήσουμε να συνδεθούμε μαζί τους έστω και μέσα από μια σύντομη κουβέντα και να γράψουμε για αυτό που απασχολεί τους ίδιους. Ως ενεργά μέλη της κοινωνίας, βέβαια, τα θέματα τα οποία απασχολούν τους τυχαίους περαστικούς συνδημιουργούς και αναγνώστες των ποιημάτων εκτάκτου ανάγκης, είναι θέματα που απασχολούν κι εμάς τις ίδιες. Στη δράση του Μαρτίου στο Σύνταγμα κυριαρχούσε το δυστύχημα με το τρένο στα Τέμπη ή μια διάχυτη αίσθηση αδιεξόδου, απαξίωσης και γενικευμένου φόβου. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και θέματα στα οποία επιθυμούμε να δώσουμε περισσότερη ορατότητα μέσα από τα ποιήματα που μοιράζουμε. Τέτοια θέματα ήταν π.χ. η ιδιωτικοποίηση του Ογκολογικού Κέντρου Παίδων, η ιδιωτικοποίηση του νερού, το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 που αφορά τα πτυχία των καλλιτεχνών κ.λπ. Δυστυχώς και σήμερα αν βγαίναμε στους δρόμους τα θέματα αυτά δεν θα είχαν εκλείψει, αντιθέτως θα είχαν προστεθεί και νέα.
Θεωρείτε ότι «σπάτε» το στερεότυπο που θέλει τους συγγραφείς και τους ποιητές να γράφουν και να μιλούν για τα «κακώς κείμενα» από τη βολή τους με αυτό τον τρόπο;
Π: Υπάρχουν και υπήρξαν ποιητές και ποιήτριες που φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, αντιστάθηκαν και αντιστέκονται με πολλούς τρόπους. Δεν θεωρώ πως παίρνουμε κάποιο μεγάλο ρίσκο. Από την άλλη καταλαβαίνω πως ο τρόπος εργασίας που επιλέξαμε δεν είναι συνηθισμένος και αυτό από μόνο του ίσως αμφισβητεί τα όποια στερεότυπα.
Ν. Όπως σωστά αναφέρει παραπάνω η Παυλίνα, υπήρξαν ποιητές που το γράψιμο τους τους στοίχισε αν όχι τη ζωή, τουλάχιστον την ελευθερία τους. Εμείς στην πραγματικότητα δε ρισκάρουμε τίποτε πέρα από το πραγματικό ενδεχόμενο για ένα απαξιωτικό νεύμα, ένα ενδεχόμενο να βρεθούν τα στιχάκια μας στον επόμενο κάδο. Ο δρόμος είναι αμείλικτος ως προς αυτό και, από αυτή την άποψη, έχει το πιο ειλικρινές κοινό. Γι’ αυτό, άλλωστε, η ελάχιστη επιτυχία στη συνάντηση με τον περαστικό έχει μια μοναδική χαρά.
Αν είχατε τη δυνατότητα να εντάξετε στις «Γραφούλες» ποιήτριες ανεξαρτήτου εποχής ποιες θα ήταν αυτές και γιατί;
Ν. Στις «γραφούλες» θα ήταν σίγουρα γυναίκες που υπήρξαν με τον τρόπο και τα μέσα τους «γραφούλες» της δικής τους εποχής. Γυναίκες που ξεστόμισαν στο δημόσιο χώρο στιχάκια άβολα ή ανακουφιστικά, τα χάραξαν σε τοίχο, τσιγαρόχαρτα ή τα ψιθύρισαν σε μια ουρά στην εφορία.
Ι: Θα ήθελα πολύ να είναι “γραφούλα” η Έμιλι Ντίκινσον. Νομίζω πως αυτή μου η επιθυμία πηγάζει από το γεγονός ότι έμεινε τόσα χρόνια κλεισμένη στο σπίτι της. Θα μου άρεσε να τη δω δίπλα μας στον δρόμο.
Δ: Κυρίως όλες αυτές που τα όνοματά τους δεν θα μάθουμε ποτέ, γιατί ανήκανε σε παλαιότερες εποχές, όχι πολύ μακρινές, που οι γυναίκες λόγω μισογυνισμού και πατριαρχίας αφενός, λόγω κοινωνικής τάξης αφετέρου δεν επιτρεπόταν να ασχοληθούν με τη λογοτεχνία μεταξύ άλλων πραγμάτων.
Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;
Π: Έχουμε αρκετά σχέδια. Θα θέλαμε να εργαστούμε σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας, με τον ίδιο σκοπό. Θα θέλαμε, ακόμα, να καταγράψουμε και να δημοσιεύσουμε ιστορίες ανθρώπων των οποίων η φωνή ακούγεται ελάχιστα ή καθόλου. Επίσης, υπάρχει στα σκαριά μια δράση που αφορά το μαθητικό κοινό όλων των ηλικιών.
Θα ήθελα να μοιραστείτε μαζί μας ένα ποίημα/ στίχο σαν μήνυμα για όσους διαβάσουν τη συνέντευξη.
Π: Υπάρχει ένας στίχος που ξεχωρίζω, από το ποίημα του Νάνου Βαλαωρίτη "Το χτύπημα". Λέει: "Για μια στιγμή ξεχάσαμε/ ποια ήταν η ερώτηση".
Ι: Θα ήθελα να μοιραστώ δυο δίστιχα. Το πρώτο είναι του T.S. Eliot “Lips that would kiss / form prayers to broken stone”. Το δεύτερο είναι του Μίλτου Σαχτούρη “Η κυρά Λένη όλη μέρα τραγουδάει / δεν το καταλαβαίνει ότι κλαίει”.
Δ: Θα μοιραστώ τρία δίστιχα, τριών διαφορετικών ποιητριών που αγαπώ:
“Τάχα δεν θα είναι φταίχτης, ποιον χτυπούν χωρίς να φταίξει;/
Και καλά του κάνουνε αφού ήθελε να παίξει με τους άρχοντες” (Ελένη Βακαλό, Πώς έγινε ένας κακός άνθρωπος)
“Να σας δείξουμε τις φωτογραφίες, είπα./ Εδώ που γελάω, έτρεμα απ’το φόβο μου.” (Ο οδοιπόρος είχε φύλλα στα μαλλιά του,Αλεξάνδρα Πλαστήρα)
“Έλα, η μέρα είναι τόσο ωραία – τα ποιήματα που αγαπώ θέλω να τα ζήσω μαζί σου.” (Έρως Μελαχρινός, Μάτση Χατζηλαζάρου)
Σας ευχαριστώ!
Π: Έχουμε αρκετά σχέδια. Θα θέλαμε να εργαστούμε σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας, με τον ίδιο σκοπό. Θα θέλαμε, ακόμα, να καταγράψουμε και να δημοσιεύσουμε ιστορίες ανθρώπων των οποίων η φωνή ακούγεται ελάχιστα ή καθόλου. Επίσης, υπάρχει στα σκαριά μια δράση που αφορά το μαθητικό κοινό όλων των ηλικιών.
Θα ήθελα να μοιραστείτε μαζί μας ένα ποίημα/ στίχο σαν μήνυμα για όσους διαβάσουν τη συνέντευξη.
Π: Υπάρχει ένας στίχος που ξεχωρίζω, από το ποίημα του Νάνου Βαλαωρίτη "Το χτύπημα". Λέει: "Για μια στιγμή ξεχάσαμε/ ποια ήταν η ερώτηση".
Ι: Θα ήθελα να μοιραστώ δυο δίστιχα. Το πρώτο είναι του T.S. Eliot “Lips that would kiss / form prayers to broken stone”. Το δεύτερο είναι του Μίλτου Σαχτούρη “Η κυρά Λένη όλη μέρα τραγουδάει / δεν το καταλαβαίνει ότι κλαίει”.
Δ: Θα μοιραστώ τρία δίστιχα, τριών διαφορετικών ποιητριών που αγαπώ:
“Τάχα δεν θα είναι φταίχτης, ποιον χτυπούν χωρίς να φταίξει;/
Και καλά του κάνουνε αφού ήθελε να παίξει με τους άρχοντες” (Ελένη Βακαλό, Πώς έγινε ένας κακός άνθρωπος)
“Να σας δείξουμε τις φωτογραφίες, είπα./ Εδώ που γελάω, έτρεμα απ’το φόβο μου.” (Ο οδοιπόρος είχε φύλλα στα μαλλιά του,Αλεξάνδρα Πλαστήρα)
“Έλα, η μέρα είναι τόσο ωραία – τα ποιήματα που αγαπώ θέλω να τα ζήσω μαζί σου.” (Έρως Μελαχρινός, Μάτση Χατζηλαζάρου)
Σας ευχαριστώ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου