Επιμέλεια Συνέντευξης: Νικολένα Καλαϊτζάκη
Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου - και εκτός από τους συγγραφείς παιδικών βιβλίων, εξέχουσα θέση στην καρδιά των παιδιών, αλλά και των μεγάλων παιδιών έχουν και εκείνοι που ζωντανεύουν την ιστορία μέσα από τα χρώματα και τις ζωηρές εικόνες. Γι'αυτό και εμείς στα πλαίσια του αφιερώματός μας, μιλήσαμε με την εικονογράφο Εύα Καραντινού.
Ήταν μια πρόταση από μεγάλο εκδοτικό οίκο, καθώς τότε εργαζόμουν ως καθηγήτρια εφαρμοσμένων τεχνών και γνώριζα καλά το θέμα. Η αλήθεια είναι, πως από πολύ μικρή εικονογραφούσα μόνη μου δικά μου παραμύθια ή ιστορίες σαν κόμικς, οπότε η πρόταση αυτή μόνο τυχαία δεν ήταν τελικά…
Ποιο ήταν το πρώτο παιδικό βιβλίο που εικονογραφήσατε και πώς αισθανθήκατε όταν το είδατε ολοκληρωμένο, έτοιμο να παραδοθεί στις άφταστες "παιδικές φαντασίες";
Το πρώτο μου βιβλίο ήταν η βιογραφία του στρατηγού Μακρυγιάννη. Ήταν ένα «δύσκολο έργο», το οποίο όμως αργότερα με «καθιέρωσε», θα έλεγα, ως την εικονογράφο για τα πιο παραδοσιακά, λαογραφικά, χριστιανικά και ελληνοπρεπή κείμενα, ίσως και λόγω της επαγγελματικής μου ενασχόλησης με την βυζαντινή αγιογραφία.
Ποια θεωρείτε πως είναι τα μυστικά μίας επιτυχημένης εικονογράφησης ενός παιδικού βιβλίου;
Κατά κύριο λόγο, μέσω της εικονογράφησης, πρέπει να αναδεικνύεται οπωσδήποτε το ύφος και η ατμόσφαιρα του κειμένου. Θέλει προσοχή και αρκετή έρευνα, για να σχεδιαστεί σωστά το ιστορικό ή το κοινωνιολογικό ή το γεωγραφικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαδραματίζεται η ιστορία, ειδικά όταν πρόκειται για κλασσική λογοτεχνία ή χριστιανικό βιβλίο. Το κείμενο συνήθως είναι αυτό που «οδηγεί»...Αντιστοίχως πιο ελαφρά αναγνώσματα, όπως παραμύθια ή χαριτωμένες ιστορίες, χρειάζονται πολυχρωμία και χιουμοριστική διάθεση. Καλό είναι, μέσα στην εικόνα να κρύβονται κι άλλα μικρά θέματα, εκτός του κυρίως, καθώς τα παιδιά ψάχνουν πάντα για κάτι ενδιαφέρον και μη προφανές, σε όλο το μήκος και το πλάτος της ζωγραφιάς! Φυσικά, ένα πετυχημένο βιβλίο, χρειάζεται συνολικό σχεδιασμό, που ξεκινάει ήδη από το στήσιμο, τα σκίτσα, τους τίτλους, την σελιδοποίηση, την σωστή αντιστοίχιση κειμένου-εικόνας και φυσικά έναν πολύ πετυχημένο και δραστήριο ήρωα, καθώς τα παιδιά αγαπούν την κίνηση!
Επίσης, μην ξεχνάτε, τα παιδιά αγαπούν την λεπτομέρεια και την περιγραφικότητα, γιατί τα βοηθάει ν’ αντιληφθούν τον κόσμο όπως ακριβώς είναι.
Θεωρείτε πως ο αναγνώστης, είτε πρόκειται για παιδί, είτε για "μεγαλύτερο παιδί", δίνει έμφαση περισσότερο στο κείμενο ή στις εικόνες του βιβλίου και πώς οι εικόνες υποβοηθούν στην ανάγνωση, αλλά και την πρόσληψη του περιεχομένου του;
Καθώς το εικονογραφημένο βιβλίο απευθύνεται μόνον σε παιδιά, φαντάζομαι εννοείτε την διαδικασία της επιλογής ενός βιβλίου από μικρούς ή από μεγάλους. Εκεί τα πράγματα έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον! Οι μεγάλοι, έχουμε την τάση να επιλέγουμε για τα παιδιά μας βιβλία με πιο αντισυμβατική, πιο νεωτερική εικονογράφηση και ίσως και πιο καλλιτεχνική, ενώ τα παιδιά διαλέγουν για τον εαυτό τους τις πιο παραστατικές, κλασσικές κι αναγνωρίσιμες εικόνες.
Το παιδικό βιβλίο, ενόψει της "επιβολής" της ψηφιακής συνθήκης της εποχής, πέρασε κι αυτό, από το χαρτί, στις οθόνες του κινητού, του υπολογιστή ή του ταμπλετ. Πώς σας φαίνεται, αλήθεια, αυτή η μετάβαση;
Δεν έχω μεγάλη επαφή με τα ηλεκτρονικά μέσα, παρά μόνον αυτή που μου χρειάζεται για την καθημερινότητα, γνωρίζω όμως πως υπάρχουν γονείς που κάνουν αυτήν την επιλογή για τα παιδιά τους. Κατά τη γνώμη μου, σ’ αυτήν την μετάβαση χάνεται η μαγεία του ξεφυλλίσματος, η αίσθηση του σκληρού ή μαλακού εξωφύλλου, η μυρωδιά της φρεσκοτυπωμένης σελίδας, στην ουσία χάνεται το βιβλίο σαν έννοια και σαν αντικείμενο τελικά. Δεν ξέρω πόσο καλό θ’ αποβεί αυτό αργότερα για τους μελλοντικούς ενήλικες αναγνώστες…
Η τέχνη της εικονογράφησης έχει επηρεαστεί από τα διάφορα ψηφιακά ερεθίσματα και τεχνολογικά εργαλεία και μέσα, ή προσπαθεί να κρατήσει μία παραδοσιακή "χειροποίητη" ταυτότητα σε σχέση με την τεχνική της απόδοση;
Όσοι εικονογράφοι, τόσες και οι τεχνικές που υπάρχουν! Στην εικονογράφηση, όπως και στην ζωγραφική, δεν υπάρχουν φραγμοί για το πώς θα δουλέψει κανείς. Προσωπικά θαυμάζω τους εικονογράφους που συνδυάζουν τον υπολογιστή και το πινέλο τους, θεωρώ πως έχουν περισσότερα εκφραστικά μέσα, σημασία όμως έχει το πώς τα χρησιμοποιούν…Η άποψη μου είναι πως χρειάζεται καλή κλασσική εικαστική παιδεία πριν αποφασίσει κάποιος ν’ ασχοληθεί με εικόνες που θα δουν παιδικά μάτια. Απορώ μάλιστα, για ποιο λόγο οι σχολές καλών τεχνών δεν έχουν θεσπίσει το μάθημα της εικονογράφησης βιβλίου ως ξεχωριστό πανεπιστημιακό θέμα που θ’ αναλύεται ιστορικά, κοινωνιολογικά και κυρίως παιδαγωγικά!
Μιλήστε μας για τους αγαπημένους σας ήρωες που έχετε, κατά καιρούς, εικονογραφήσει...
Από τους ήρωες των κλασσικών παραμυθιών, θα ξεχωρίσω τον Παπουτσωμένο Γάτο, ένα παραμύθι που έχει απ’ όλα: ζώα που μιλάνε, πλούσιους, φτωχούς, κακό μάγο, πύργους και παλάτια, άμαξες, μεταμορφώσεις, αίσιο τέλος και σίγουρα καταπληκτική αναγεννησιακή ατμόσφαιρα! Στον αντίποδα, ο αγαπημένος των παιδικών μας χρόνων, ο ανατολίτης Καραγκιόζης, λειτουργεί εντελώς διαφορετικά: έχει μόνον δύο διαστάσεις, χάρτινη κίνηση με παραπομπές στο αρχαιοελληνικό νευρόσπαστο και είναι πάντα φτωχός! Καταφέρνει όμως να κινείται μέσα στον ιστορικό χρόνο με απαράμιλλη άνεση, να διηγείται κάθε φορά κάτι καινούριο ανάμεικτο με κάτι παλιό και να διδάσκει ήθος και σθένος ψυχής. Ένας πραγματικός αντιήρωας, που καταφέρνει με κόλπα και καλαμπούρια να οδηγεί την ιστορία στο τελικό πανηγύρι!
Ποια είναι η τελευταία σας, η πιο πρόσφατη, εικονογραφική εργασία;
Η φετινή χρονιά, καθώς ήταν αφιερωμένη στα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, μου έδωσε την χαρά να εικονογραφήσω βιβλία που είχαν αυτήν την θεματολογία. Η αρχή έγινε με τις βιογραφίες του Κωνσταντίνου Κανάρη, της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας και του Ανδρέα Μιαούλη, τρία βιβλία που εντάχθηκαν σε μια σειρά βιογραφιών των ηρώων της ελληνικής επανάστασης από μεγάλο εκδοτικό οίκο.
Η συνέχεια ήταν απρόσμενα ευχάριστη, καθώς μου προτάθηκε η εικονογράφηση του Καραγκιόζη, σε μια καταπληκτική ιστορία που σχετίζεται με την επανάσταση και τον Κολοκοτρώνη. Όλοι όσοι εργαστήκαμε πάνω σ’ αυτό το βιβλίο (περιέχει και cd), πραγματικά περηφανευόμαστε πως καταφέραμε να φτιάξουμε ένα μικρό εκδοτικό κόσμημα!
Η φετινή χρονιά, καθώς ήταν αφιερωμένη στα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, μου έδωσε την χαρά να εικονογραφήσω βιβλία που είχαν αυτήν την θεματολογία. Η αρχή έγινε με τις βιογραφίες του Κωνσταντίνου Κανάρη, της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας και του Ανδρέα Μιαούλη, τρία βιβλία που εντάχθηκαν σε μια σειρά βιογραφιών των ηρώων της ελληνικής επανάστασης από μεγάλο εκδοτικό οίκο.
Η συνέχεια ήταν απρόσμενα ευχάριστη, καθώς μου προτάθηκε η εικονογράφηση του Καραγκιόζη, σε μια καταπληκτική ιστορία που σχετίζεται με την επανάσταση και τον Κολοκοτρώνη. Όλοι όσοι εργαστήκαμε πάνω σ’ αυτό το βιβλίο (περιέχει και cd), πραγματικά περηφανευόμαστε πως καταφέραμε να φτιάξουμε ένα μικρό εκδοτικό κόσμημα!
***
Η Εύα Καραντινού είναι ζωγράφος, απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, με δάσκαλο τον Δημήτρη Μυταρά. Έχει διδάξει σχέδιο, τεχνικές ζωγραφικής και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Ασχολείται επαγγελματικά με την βυζαντινή αγιογραφία, τον σχεδιασμό και τη μελέτη εσωτερικών χώρων, καθώς και με την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων. Συνολικά, έχει εικονογραφήσει πάνω από 200 παιδικά βιβλία.
*Η Νικολένα Καλαϊτζάκη είναι Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελήτρια Εκθέσεων, ΜΑ Δημοσιογράφος και μέλος της AICA Ελλάδος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου