Επιμέλεια: Μαρίνα Καρτελιά.
#weremember #όσοχρειαστεί
Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων
του Ολοκαυτώματος
Γράφει ο Λέων Α. Ναρ
«Θυμούμαι, άρα υπάρχω»
(στίχος δανεισμένος από το
«Υστερόγραφο» του Μανόλη Αναγνωστάκη)
Περπατώ στων "Εξοχών" τη λεωφόρο και αναλογίζομαι το χθες....Από ανάγκη ίσως να κάνω, νοερά έστω, την ίδια διαδρομή σε μια πόλη που ήταν κάποτε πιο μικρή, πιο ανθρώπινη, πιο χαμηλότονη. Να μοιραστώ θέλω με τους συμπολίτες μου τους διαφορετικούς ήχους, τα διαφορετικά χρώματα, τις διαφορετικές εικόνες, να αφουγκραστούμε μαζί, μέρες πούναι, φωνές που έσβησαν αλλά έμειναν ανεξίτηλα χαραγμένες στην καρδιά της πόλης.
Πού είναι άραγε ο Αλλατίνη; Τι θα απογίνουν τελικά οι μύλοι του που
παραπαίουν, φτωχοί συγγενείς του παρακείμενου πολυτελούς Μεγάρου; Πόσοι
άραγε, συνομήλικοί μου, νέοι Σαλονικείς, γνωρίζουν ότι το κτίριο που
στεγάζεται σήμερα η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ήταν το σπίτι του;
Πόσο μεγάλη τιμή θα ένιωθαν οι κύριοι Φερνάντεζ, Μορντώχ και Μοδιάνο; Η
Κάζα Μπιάνκα του Φερνάντεζ, που τη γλυτώσαμε την τελευταία στιγμή από
την αντιπαροχή, Δημοτική Πινακοθήκη , όσο για του Μορντώχ, δημοτική
ιδιοκτησία επίσης. Του Μοδιάνο πάλι λαογραφικό μουσείο! Τι να πει
κανείς; Πάλι καλά που έμειναν τουλάχιστον τα κτίρια αυτά, μαζί με κάποια
άλλα, για να θυμίζουν ότι κάποτε, πριν χαθούν οριστικά, έδρασαν και
μεγαλούργησαν εδώ αυτοί οι λαμπροί μεγαλοαστοί, διακεκριμένοι
βιομήχανοι, έμποροι και τραπεζίτες.
Αλλά δεν ήταν μόνο αυτοί!
Χάθηκαν μαζί τους, φυσικά, και όλοι οι άλλοι: Οι μικροπωλητές, οι γαλατάδες, οι γυρολόγοι, οι εργάτες, οι χαμάληδες του λιμανιού, οι καπνεργάτες, όλοι όσοι πολεμούσαν για το καθημερινό μεροκάματο Βεροίας με Εδέσσης γωνιά, αλλά και στις αγορές Βλάλη και Μοδιάνο. Ας οραματιστούμε λοιπόν! Ας οραματιστούμε μαζί με κάποιους αμετανόητα μπαγιάτηδες που εξακολουθούν να μιλούν για τη Φεντερασιόν και για τον ιδρυτή της Μπεναρόγια, μαζί μ’ αυτούς που δεν παραλείπουν σε κάθε περίσταση να τονίζουν πως το Μάη του ’36 χύθηκε και εβραϊκό αίμα. Ας οραματιστούμε αυτήν εδώ τη φτωχομάνα, την γκρινιάρα, τη μεμψίμοιρη, την τόσο λατρεμένη όμως Σαλονίκη, με τις δεκάδες εβραϊκές εφημερίδες της που κυκλοφορούσαν καθημερινά, με το τόσο ιστορικό νεκροταφείο της που, πράγμα ανήκουστο, καταστράφηκε κι αυτό μαζί με τις 50 Συναγωγές της.
Αυτοί οι μπαγιάτηδες όμως ο ένας μετά τον άλλο χάνονται. Χάνονται σιγά σιγά αυτοί που μαρτυρούν την αρμονική συνύπαρξη, χάνονται αυτοί που μοιράζονται με μας τις αναμνήσεις τους, που ανατριχιάζουν όταν σκέφτονται την επιστροφή των ελάχιστων φίλων τους που γύρισαν στην πόλη που αγαπούσαν, όλων αυτών που μέρες μόνο πριν φορούσαν ακόμη τις ριγέ στολές του στρατοπέδου.
Όλων αυτών που προσπάθησαν, στιγματισμένοι από το χτύπημα της υπέρτατης ύβρεως, να οικοδομήσουν μια νέα ζωή, με τα δικά τους έθιμα και τις δικές τους συνήθειες, με τη ξεχωριστή και μελωδική ισπανοεβραϊκή γλώσσα τους. Να ξεκινήσουν μια νέα ζωή στην πόλη που τους περίμενε καρτερικά και άνοιξε την αγκαλιά της για να τους δεχτεί, όπως είχε κάνει και πάλι 450 χρόνια νωρίτερα. Κι ας υπήρχαν αυτοί που καταπάτησαν οτιδήποτε εβραϊκό υπήρχε στην πόλη, κι ας κυκλοφορούσαν ανάμεσά τους αυτοί που πλιατσικολόγησαν τα πάντα και ξεθεμελίωσαν το ιστορικό εβραϊκό νεκροταφείο...
Εκτός από τους παλιούς μπαγιάτηδες όμως μας φεύγουν και οι ελάχιστοι, πια, επιζώντες της γερμανικής θηριωδίας. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο πως δε θα μαθαίνουμε πια για το παρελθόν, πως δε θα υπάρχουν κάποιο για να μας θυμίζουν πως το νοσοκομείο Ιπποκράτειο ήταν κάποτε το νοσοκομείο της δική τους Κοινότητας, το Χιρς, ότι στη Βίλκα, στον πολυχώρο που κάποτε τα πίναμε, οι Τόρρες είχαν το υφαντουργείο τους, πως οι στοές Καράσσο και Σαούλ ήταν το επίκεντρο της καθημερινότητας τους.
Το πρόβλημα είναι ότι όσο χάνονται οι μάρτυρες του μεγαλύτερου εγκλήματος που συντελέστηκε ποτέ στην ανθρωπότητα τόσο δυναμώνει η φωνή των άλλων, που διαρκώς πυκνώνουν, των άλλων που υψώνουν την φωνή τους και αμφισβητούν. Αμφισβητούν! Αμφισβητούν τον αριθμό που ήταν σημαδεμένος στο χέρι της επιζώσας γιαγιάς μου, αμφισβητούν ότι ο επιζών παππούς μου έχασε εκεί, όπως και χιλιάδες άλλοι, ολόκληρη την οικογένεια του, αμφισβητούν το θάνατο, αμφισβητούν τον εξευτελισμό, αμφισβητούν, αμφισβητούν, αμφισβητούν! «Το μέγεθος της πραγματικής συμφοράς», γράφει ο Adorno «δεν επιτρέπει τη λήθη».
Έτσι και εμείς, με αφορμή την Εθνική Ημέρα Μνήμης Ηρώων και Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος που πλησιάζει, τη στιγμή που οράματα και μνήμες πάνε να καταλαγιάσουν, επιχειρούμε αφενός να υπενθυμίσουμε πόσο πολύτιμο είναι να διατηρεί κανείς την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, παρέα με τους υπόλοιπους συμπολίτες του, και αφετέρου να τονίσουμε πόσο οδυνηρό είναι για μια πόλη να αναμετρά τις πληγές της εβδομήντα τόσα χρόνια μετά από τον αφανισμό της Ισραηλιτικής της Κοινότητας.
Ο Λέων Α. Ναρ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1974. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Α.Π.Θ.
και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Νεοελληνικής Φιλολογίας, Βιβλιολογίας
και Διδακτικής της Λογοτεχνίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο (2000), ενώ το 2007
αναγορεύτηκε Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας. Τον Νοέμβριο του 2015
έγινε δεκτός ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και τον Δεκέμβριο του 2017 ολοκλήρωσε την μεταδιδακτορική του έρευνα.Το 2007 εξέδωσε (σε συνεργασία με τον Γιώργο Αναστασιάδη και τον Χρήστο Ράπτη) το βιβλίο Εγώ ο εγγονός ενός Έλληνα, η Θεσσαλονίκη του Νικολά Σαρκοζί[1], (Καστανιώτης) το οποίο μεταφράστηκε και στα γαλλικά. Το 2009 εκδόθηκε το δίτομο έργο του Ναρ με τίτλο Γιωσέφ Ελιγιά, Άπαντα[2](Γαβριηλίδης), ενώ την ίδια χρονιά επιμελήθηκε το επετειακό λεύκωμα 25 χρόνια Ιανός[3]. Το 2011 κυκλοφόρησε το δίγλωσσο (σε ελληνική και αγγλική γλώσσα) βιβλίο του με τίτλο Το μέλλον του παρελθόντος, Θεσσαλονίκη 1912-2012[4] (Καπόν), (με φωτογραφίες του Γιώργη Γερόλυμπου), και η μελέτη Ισραηλίτες Βουλευτές στο Ελληνικό Κοινοβούλιο[5] που επιμελήθηκε το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων.
Το 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο Το παιχνίδι της εξέδρας σχολιασμένα συνθήματα από τα ελληνικά γήπεδα[6](Μεταίχμιο).
Το 2017 κυκλοφόρησε (Ευρασία) το θεατρικό έργο του "Δεν σε ξέχασα ποτέ"[7] (μαζί με cd των σεφαραδίτικων τραγουδιών της ομώνυμης παράστασης) που ανέβηκε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος το 2017[8].
Το 2018 κυκλοφόρησε το βιβλίο Ξανά στη Σαλονίκη. Η μετέωρη επιστροφή των Ελλήνων Εβραίων στον γενέθλιο τόπο (1945-46)[9][10] από τις εκδόσεις Πόλις. Κείμενά του, επίσης, έχουν δημοσιευτεί σε 8 συλλογικούς τόμους.
Το 2020 επιμελήθηκε μέρος από το υλικό από το αρχείο του Αλμπέρτου Ναρ, με ηχογραφήσεις σεφαραδίτικης μουσικής που βρίσκεται στο ΕΛΙΑ Θεσσαλονίκης, το οποίο κυκλοφορεί και γίνεται γνωστό με την τρίγλωσση έκδοση I REMEMBER... ΘΥΜΑΜΑΙ, όπου επιζώντες του Ολοκαυτώματος τραγουδούν Σεφαραδίτικα τραγούδια (εκδόσεις IANOS).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου