Διανύουμε μια εποχή παράξενη κι ίσως θα μπορούσαμε να πούμε μεταιχμιακή. Είναι η εποχή των αντιθέσεων κι αποτελεί ένα ιδιόμορφο “πάντρεμα” του παρελθόντος με το παρόν που προσπαθεί ωστόσο να κατακτήσει το μέλλον μέσα από εκρήξεις, αντιδράσεις, συγκρούσεις. Όλα τα παραπάνω, βέβαια, δε συμβαίνουν πια τόσο συχνά με τους παλιούς “παραδοσιακούς” επαναστατικούς τρόπους αλλά μάλλον κυρίως μέσω των social media. Όπως σχεδόν τα πάντα σε αυτή τη ζωή έτσι και τα social media έχουν πολλές πλευρές ανάλογες της χρήσης τους και των σκοπών του εκάστοτε χρήστη. Αποτελούν ένα εργαλείο στα χέρια μας, ένα όπλο στα χέρια κάποιων άλλων, ένα μέσον έκφρασης, έναν τρόπο εξευτελισμού, με πολλούς τρόπους “φακέλωμα” αλλά και μια ευκαιρία αντίδρασης για κάποιους απέναντι σε όλα όσα μας καταδυναστεύουν αφού καλώς ή κακώς χρησιμοποιώντας τα αποκτούμε φωνή “προς τα έξω”. Κάπως έτσι μπορεί να συναντήσεις στο ψηφιακό σύμπαν τόσο φωνές επικίνδυνες για το κοινωνικό σύνολο όσο -ευτυχώς- και τον έντονο αντίλογό τους μια έκφανση του οποίου θα παρουσιάσουμε παρακάτω.
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά, αρκετά εκ των οποίων αποτελούν και την πρόσφατη επικαιρότητα. Σε ένα πιο γενικευμένο πλαίσιο η καλή πλευρά των social media περιλαμβάνει τις φωνές εκείνες που μάχονται υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κάθε επίπεδο όπως και ενάντια σε κάθε είδους καταστροφικά στερεότυπα. Είναι οι φωνές του αντιρατσισμού, του αντιφασισμού, του αντισεξισμού/φεμινισμού, της queer κοινότητας, οι φωνές εκείνες που μάχονται με όποιον τρόπο μπορούν εκμεταλλευόμενες και το ρεύμα των κοινωνικών δικτύων υπέρ των επί αιώνες πληττόμενων διαφορετικοτήτων ή/και μειονοτήτων. Είτε μας αρέσει είτε δε μας αρέσει, λοιπόν, καλούμαστε να παραδεχτούμε ότι μέσω των κοινωνικών δικτύων η ενότητα και το κύμα των φωνών αυτών έστω κι ως εντύπωση -κάτι που δεν είναι αμελητέο- έχει ενταθεί πολύ πράγμα που θα μπορούσε να θεωρηθεί αρκετά ελπιδοφόρο. Εξάλλου, σε πολλές περιπτώσεις οι εντυπώσεις διαμορφώνουν ψυχολογίες κι οι ψυχολογίες οδηγούν σε αντίστοιχες πράξεις. Συνάνθρωποί μας που μέχρι χτες υπέμεναν σιωπηλά την όποιας μορφής κακοποίησή τους λόγω διαφορετικότητας κι εγκληματικών στερεοτύπων πλέον όλο και πιο μαζικά βρίσκουν στήριξη κάθε είδους μέσα από τις διαδικτυακές πλατφόρμες τα μέλη των οποίων σε χρόνο dt ενημερώνονται, ενώνονται κι αντιδρούν. Φυσικά έχουμε πολύ δρόμο ακόμη μπροστά μας, όμως κάθε βήμα προς το καλύτερο είναι ευχής έργον και μια καλή αρχή για τα επόμενα.
Ένας τρόπος αντίδρασης, λοιπόν, αναμφισβήτητα είναι κι η τέχνη η οποία έχει με τη σειρά της βρει μέσω των social media έναν δρόμο διάδοσης κι εξάπλωσης. Δεν μπορούμε να μην παραδεχτούμε, βέβαια, ότι μαζί με τα όμορφα πράγματα εξαπλώνονται μέσω αυτής της οδού και τα άσχημα όμως προς το παρόν σε αυτό το κείμενο επιλέγουμε να σταθούμε στην καλή πλευρά. Η καλλιτέχνιδα Lainey Molnar από την Ουγγαρία την οποία θα σας συστήσουμε σήμερα μέσα από τη δουλειά της, είναι ένα δείγμα αυτής της καλής πλευράς του διαδικτύου.
Η Molnar έχει χιούμορ έξυπνο, (αυτο)σαρκαστικό και μέσα από τα σκίτσα της, που δημοσιεύει κυρίως στο προφίλ της στο instagram, αναδεικνύει και στηρίζει κάθε γυναικεία έκφανση, προσωπικότητα και πλευρά ξεμπροστιάζοντας παράλληλα όλα τα στερεότυπα που η κοινωνία επιβάλλει. Γκρεμίζει με την τέχνη της το κατασκευασμένο παγόβουνο των πρέπει και των κανόνων που υποτίθεται ότι αποτελούν “δείγμα (ιδανικής) θηλυκότητας” και στέκεται απέναντι σε κάθε είδους τσουβάλιασμα ξηλώνοντας όλες τις ταμπέλες που κάρφωσαν οι παλιότερες γενιές στις πλάτες των γυναικών.
“Μιλώντας” με τρόπο απλό αλλά καθόλου απλοϊκό κι επιλέγοντας μια μορφή τέχνης ευχάριστη και προσιτή από όλους θίγει ζητήματα όπως η εμφάνιση, ο τρόπος ζωής, η οικογένεια, η ψυχική υγεία, το για πολλούς ακόμη (!) θέμα ταμπού της περιόδου, η συμπεριφορά, οι συνήθειες κι άλλα καθημερινά στοιχεία που μαρτυρούν το πώς η κοινωνία περιμένει από όλες τις γυναίκες να είναι βάσει στερεοτύπων και πώς στ’ αλήθεια (μπορεί να) είναι η καθεμιά μας ως ξεχωριστή, διαφορετική οντότητα. Τα σκίτσα της σου τρίβουν επιτέλους στη μούρη το στοιχειώδες δεδομένο πως οι γυναίκες είμαστε απλώς άνθρωποι με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την καθεμιά.
Σου φωνάζουν ότι η λέξη “γυναίκα” δεν αποτελεί γενική περιγραφή προσωπικότητας, δεν αποτελεί ομοιόμορφη περιγραφή εξωτερικής εμφάνισης, δεν αποτελεί μαζική περιγραφή συμπεριφοράς, δεν αποτελεί τίποτε περισσότερο από έναν ακόμη τρόπο για να πει κανείς ότι βιολογικά κάποιος είναι άνθρωπος γένους θηλυκού ή κάποιος άνθρωπος νιώθει -άρα είναι- θηλυκό έχοντας γεννηθεί σε αντρικό σώμα. Το πώς ορίζει από κει και πέρα ο καθένας μας όμως τη λέξη “θηλυκό” καμιά κοινωνία δεν έχει δικαίωμα να του το επιβάλει.
Όσο ανάλαφρος κι αν φαίνεται επίτηδες ο τρόπος προσέγγισης της Molnar ενός τόσο επώδυνου για τις γυναίκες ζητήματος τα σχόλιά της είναι τόσο εύστοχα, τόσο άμεσα και τόσο ειλικρινή που τελικά μόνο ανάλαφρο δεν μπορείς να χαρακτηρίσεις το μήνυμα που θέλει να περάσει.
Είσαι ελεύθερη να υφίστασαι όπως θέλεις να υφίστασαι, να νιώθεις όπως νιώθεις, να μπορείς μέχρι εκεί που μπορείς την εκάστοτε στιγμή της ζωής σου, είσαι ελεύθερη να κάνεις ό,τι σε εκφράζει, να ζεις όπως γουστάρεις, να υποστηρίζεις την ύπαρξή σου και την αλήθεια σου κι όλα όσα σε απαρτίζουν είναι εντάξει. Δεν είσαι από πορσελάνη, είσαι άνθρωπος κι οι τέλειες ατέλειές σου δεν είναι ταμπού, δεν είναι απόκλιση, δεν είναι δυστυχία. Είναι όλες εσύ κι είναι η δική σου ξεχωριστή αλήθεια και γοητεία. Η δική σου τολμηρή πινελιά σε έναν τρομαγμένο κόσμο που έχει μάθει να επιτίθεται σε ό,τι διαφέρει. Το τι είναι για σένα ευτυχία ή δυστυχία το ορίζεις μόνο εσύ. Τους στόχους σου τους ορίζεις μόνο εσύ. Την άνεσή σου την ορίζεις μόνο εσύ. Το ποια είσαι το ορίζεις μόνο εσύ. Το τι είσαι το ορίζεις μόνο εσύ. Και τελικά οι δικές σου επιλογές είναι που θα σε κάνουν ξεχωριστή αντί για μια ακόμη στεγνή φωτοτυπία όπως τα στερεότυπα προστάζουν. Είσαι άνθρωπος. Τόσο απλά. Σαν να θεωρούμε κατόρθωμα την παρουσίαση του αλφάβητου εν έτει 2021.
Μπορεί, όντως, για πολλές/ους/α από εμάς όσα φανερώνει η τέχνη της Molnar να είναι η στοιχειώδης πλευρά της αλήθειας, παρ’ όλα αυτά τίποτε δεν είναι δεδομένο σε έναν κόσμο χτισμένο σε θεμέλια σαθρά. Δυστυχώς η πατριαρχία κι ο σεξισμός είναι μια κατάσταση εδραιωμένη σε βαθμό σχεδόν ακλόνητο. Έχει εμποτιστεί ύπουλα ακόμη και στα πιο μικρά κι απλά καθημερινά πράγματα έτσι που πολλές φορές δε γίνεται καν αντιληπτή ως στερεότυπο αλλά θεωρείται απλώς γεγονός. Μια τέτοια πραγματικότητα, όμως, για να καταφέρουμε κάποτε να τη φθείρουμε τόσο ώστε τελικά να την γκρεμίσουμε χρειάζεται όσο μπορούμε να τη βομβαρδίζουμε διαρκώς επαγρυπνώντας με όποιο μέσον και τρόπο διαθέτει η καθεμία, ο καθένας, το καθένα από εμάς. Άλλοι άνθρωποι μιλούν μέσω της τέχνης τους όπως η Molnar, άλλοι συσπειρώνονται δημιουργώντας ομάδες στήριξης κι αλληλεγγύης, άλλοι φωνάζουν μέσω του γραπτού λόγου, άλλοι συνδυάζουμε κάποια από τα παραπάνω μα το κοινό στοιχείο είναι πως πλέον δεν αφήνουμε τίποτε να πέσει κάτω. Δεν επιτρέπουμε πια τη διαιώνιση των στερεοτύπων και των εγκλημάτων που αυτά προκαλούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου