#weremember 2020 | Δεν θ΄αρνηθώ, Δεν θα ξεχάσω το Ολοκαύτωμα | Κινηματογράφος και Ολοκαύτωμα | Πάνος Λιάκος

Γράφει ο Πάνος Λιάκος.

Κινηματογράφος και Ολοκαύτωμα

 

Δεν θα ξεχάσω τα δακρυσμένα μάτια. 1998. Σ’ έναν κινηματογράφο της Αθήνας. Στο φινάλε του La vita è bella τον πατέρα μου τον έχουνε κυριεύσει οι λυγμοί. Μία μόνο από τις πολλές στιγμές που ο παγκόσμιος κινηματογράφος συγκίνησε τα πλήθη μιλώντας για το Ολοκαύτωμα, την προσπάθεια της ναζιστικής Γερμανίας να εξοντώσει εθνότητες που δεν ανήκαν στην κατά φαντασίαν της άρεια φυλή, με τη μανία της να στρέφεται κυρίως εναντίον των Εβραίων. 

Οι πρώτες ταινίες που μου έρχονται πάντα στο νου με την ερώτηση «Ποιες ταινίες για το Ολοκαύτωμα σε έχουν συγκινήσει;» είναι οπωσδήποτε οι εξής πέντε.

Δύσκολα ξεχνιούνται και άπαξ και τις δεις δύσκολα θα μπορέσεις ποτέ να λησμονήσεις αυτή τη μαύρη σελίδα της Ιστορίας:

1.      Night Will Fall (2014)

Μια από τις συγκλονιστικότερες προβολές που μπορεί να έχει κανείς στη ζωή του. Μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε και σοκαριστική. Για γερά νεύρα. Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ του Αντρέ Σινγκέρ που ασχολείται με ένα άλλο ντοκιμαντέρ που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ για πολιτικούς λόγους. Κάνουμε λόγο για το υλικό των Βρετανών Σίντνεϊ Μπερνστάιν και Άλφρεντ Χίτσκοκ- ναι, καλά διαβάσατε- όπου αποκαλύπτει τις φρικτές συνθήκες που επικρατούσαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης ενώ παράλληλα ξεσκεπάζει τις σαδιστικές μεθόδους με τις οποίες χιλιάδες άνθρωποι-κυρίως Εβραίοι- δολοφονούνταν καθημερινά. 

2.  Son of Saul (2015)

Εντολές ναζιστών, απελπισμένες κραυγές αθώων που εκτελούνται στο Άουσβιτς, θόρυβοι που παράγει η σκληρή καταναγκαστική εργασία. Ότι και να συμβαίνει όμως, στο ''Γιο του Σαούλ'', η κάμερα του Λάζλο Νέμες μένει να ακολουθεί το πρόσωπο του κεντρικού ήρωα που μέσα στο κέντρο της κόλασης-ίσως την πιο ντροπιαστική στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας-προσπαθεί να διατηρήσει την ανθρωπιά του και να θάψει κατά τα εβραϊκά έθιμα το πτώμα ενός παιδιού που θεωρεί για δικό του. Από τις πιο ιδιαίτερες ταινίες για το Ολοκαύτωμα, καθηλώνει από την αρχή. Και να σκεφτείτε ότι μιλάμε για σκηνοθετικό ντεμπούτο.

3.  Schindler’s List (1993)

To έπος του Στίβεν Σπίλμπεργκ για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Αρκεί να ακούσει κανείς έστω και μία νότα από το μουσικό θέμα του Τζον Γουίλιαμς προκειμένου να νιώσει και πάλι ανατριχίλα στη ραχοκοκαλιά του. Η ταινία που απέσπασε συνολικά 7 Όσκαρ στην Απονομή του 1994 πραγματεύεται την αληθινή ιστορία του Τσέχου εργοστασιάρχη Όσκαρ Σίντλερ (Λίαμ Νίσον) που έσωσε 1300 πολωνωεβραίους από το Γκέτο της Βαρσοβίας, παρουσιάζοντάς τους στους ναζί συνεργάτες του ως χρειαζούμενους για τις επιχειρήσεις του εργάτες. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία του Γιάνους Καμίνσκι χαράσσει στη μνήμη ανεξίτηλα σεκάνς όπως εκείνη της καύσης των αθώων ψυχών. 

4.  The Pianist (2002)

Η ταινία των τριών Όσκαρ. Τριών σημαντικότατων Όσκαρ. Πρωταγωνιστικής ερμηνείας για τον Άντριεν Μπρόντι που τη βραδιά της Απονομής από τη χαρά του φίλησε στο στόμα την Χάλι Μπέρι που παρουσίαζε το βραβείο, σκηνοθεσίας για το Ρομάν Πολάνσκι που λόγω απαγόρευσης εισόδου στις ΗΠΑ δεν μπορούσε να παραλάβει το αγαλματίδιο και σεναρίου εκ διασκευής για το Ρόναλντ Χάργουντ- οι θεατρόφιλοι ίσως γνωρίζουν το έργο του Ο Αμπιγιέρ. Ακόμα μία αληθινή ιστορία, εκείνη του Πολωνού μουσικού και επιζήσαντα του Ολοκαυτώμας Βλαντισλάβ Σπίλμαν. Μια σχεδόν προσωπική υπόθεση για το Ρομάν Πολάνσκι το να αφηγηθεί μια τέτοια ιστορία- φτιάχνοντας μια συγκινητική αλλά ποτέ ακραία μελοδραματική ταινία-, αφού η μητέρα του άφησε την τελευταία της πνοή σε στρατόπεδο συγκέντρωσης ενώ και ο ίδιος είχε επιβιώσει από το Γκέτο της Κρακοβίας. 

5.      La vita è bella (1997)

Μια διαφορετική ταινία για το Ολοκαύτωμα. Από τις ελάχιστες που τολμούν να μιλήσουν για ένα τέτοιο θέμα μέσα από το είδος της κωμωδίας. Η επιτυχία του Ρομπέρτο Μπενίνι- ο πατέρας του οποίου βρέθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης την περίοδο 1943-1945- στα Όσκαρ του 1999 σαρωτική. Βραβείο Πρώτου Ανδρικού Ρόλου και Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.  Πλήρης αποθέωση και ο ίδιος να σκαρφαλώνει στα καθίσματα. Όλος ο πλανήτης συγκινήθηκε από την ιστορία του Εβραίου βιβλιοπώλη που προσπαθεί να διαφυλάξει την αθωότητα του γιου του λέγοντάς του ότι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης δεν βρίσκονται παρά για να παίξουν ένα παιχνίδι με έπαθλο ένα τανκ! Αυτή είναι Η αγάπη. Η αγάπη, λοιπόν. Έχει πολλές όψεις η αγάπη σε αυτό το φιλμ. Είναι η ερωτική (συμπρωταγωνιστεί η μούσα του ιταλού κωμικού, Νικολέτα Μπράσκι), είναι φυσικά η αγάπη για τη ζωή που ξεχειλίζει από το πρώτο λεπτό του φιλμ και πάνω απ’ όλα η αγάπη που έχει ένας γονιός για το παιδί του. Διόλου τυχαία ο κωμικός δεν ανέφερε κατά την παραλαβή του Όσκαρ τους εξής στίχους του Δάντη: «L'amor che move il sole e l'altre stelle» (Paradiso, XXXIII, v. 145)