Παναγιώτης Κελάνδριας: Το πιο επώδυνο στην τραγουδοποιία είναι το να ξέρεις τι πρέπει να αφήσεις εκτός

Συνέντευξη στην Κάλλια Βαβουλιώτη

Κάποιοι τον γνωρίζουν από την ακαδημαϊκή του ιδιότητα στο μεταφραστικό τμήμα του Ιονίου Πανεπιστημίου, κάποιοι πάλι έχουν αγαπήσει τα τραγούδια του ακροβατούν μεταξύ παράδοσης, εντέχνου και ροκ. Όπως και να'χει ο Παναγιώτης Κελάνδριας είναι μία ιδιαίτερη και χαρισματική περίπτωση μουσικού που δεν κάνει συμβιβασμούς στη μουσική του, που ψάχνει την ουσία για να την αποδώσει με τον δικό του τρόπο στους ακροατές δίνωντας τους ίσως κάποιο "ηθικό δίδαγμα". Εκεί που η μετάφραση συναντά το τραγούδι, υπάρχει ο Παναγιώτης Κελάνδριας με τον οποίο συναντηθήκαμε πριν λίγες μέρες στη γειτονιά που μεγάλωσε, τη Ν. Φιλαδέλφεια στο La Casa Trattoria Cafe.

Αρχικά να σας καλωσορίσουμε στο περιοδικό Pause, θα θέλαμε να μας πείτε κάποια πράγματα για  να σας γνωρίσουν και όσοι αναγνώστες μας δεν σας γνωρίζουν.

Ονομάζομαι Παναγιώτης Κελάνδριας, ζω και εργάζομαι στην Κέρκυρα, μεγάλωσα στη Νέα Φιλαδέλφεια. Είμαι καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο στο τμήμα μετάφρασης και διερμηνείας. Γράφω τραγούδια , ξαναξεκίνησα το 2009 γιατί είχα σταματήσει τις ζωντανές εμφανίσεις από το '87.Κάνω εμφανίσεις σε Κέρκυρα ,Αθήνα και άλλα μέρη στην Ελλάδα. Έχω βγάλει μέχρι στιγμής, τρεις δίσκους και τώρα ετοιμάζουμε τον τέταρτο.

Τι αποτέλεσε το έναυσμα  για την ενασχόληση σας με τη μουσική; Υπήρξε κάτι που σας ώθησε στις τέχνες στα παιδικά σας χρόνια;

Ο πατέρας μου ήταν πιανίστας και για ένα διάστημα έπαιζε επαγγελματικά, παράλληλα  στο σπίτι ακούγαμε όλα τα είδη μουσικής .Η μητέρα μου, είχε επίσης μουσική παιδεία οπότε όλο αυτό μας επηρέασε  σε μεγάλο βαθμό . Με εμένα έτυχε να έχω λίγο ταλέντο παραπάνω και έτσι ασχολήθηκα.  Ξεκίνησα με πιάνο, αλλά επειδή σπούδαζα μακριά από το σπίτι το  82 δεν είχα πρόσβαση σε πιάνο και έτσι προέκυψε η κιθάρα.

Μεγαλώσατε στη Ν. Φιλαδέλφεια και τώρα εργάζεστε στην Κέρκυρα. Πως σας επηρέασε καλλιτεχνικά η μία και πως σας εξέλιξε η δεύτερη;

Είχα πολλά και διαφορετικά ακούσματα  από το σπίτι. Αυτό που μου έδωσε η Ν. Φιλαδέλφεια ήταν το να καταλάβω τι σημαίνει να ξεσπιτώνεσαι. Η γιαγιά μου για παράδειγμα, έλεγε πότε θα γυρίσουμε στην πατρίδα, τη Μ. Ασία αλλά ξέρετε, αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση είναι ότι ποτέ δεν άκουσα έναν λόγο μίσους για τους Τούρκους και αυτό είναι εντυπωσιακό και έχει μια σημασία και αξία .Το γεγονός δηλαδή ότι καταλάβαιναν τους λόγους του ξεριζωμού. Τώρα η Κέρκυρα, δεν θεωρώ ότι μου πρόσθεσε κάτι καθότι τα κλασσικά ακούσματα τα είχα από το σπίτι. Πάντως, να γνωρίζετε ότι στην Κέρκυρα υπάρχουν πολλά παραδοσιακά τραγούδια με ιταλικές επιρροές που οι Κερκυραίοι  δεν γνωρίζουν.

Εκτός από μουσικός, εργάζεστε και ως καθηγητής οικονομικής μετάφρασης στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Πως εξισορροπούνται αυτές οι δύο ιδιότητες; Αν έπρεπε να αφήσετε μία ποια θα ήταν αυτή και γιατί;

Εξισορροπούνται από την άποψη ότι  όπως και το Πανεπιστήμιο έτσι και η μουσική είναι  απαιτητική δουλειά και χρειάζεται χρόνο . Ωστόσο δε μπορεί κανείς να ασχολείται μόνο με τις απαιτήσεις του Πανεπιστημίου, τα απογεύματα λοιπόν είναι η ώρα που ασχολούμαι με τη μουσική.Σαν διαδικασίες και φιλοσοφία η μετάφραση και η μουσική μοιάζουν πολύ. Όπως θα γράψεις ένα επιστημονικό άρθρο , έτσι θα γράψεις και ένα τραγούδι. Τα κοινά στοιχεία τους είναι  ότι θέλουν διάβασμα, συνθετική και αναλυτική σκέψη και το πιο δύσκολο και επώδυνο είναι να ξέρεις τι να αφήσεις εκτός σε ένα πνευματικό έργο γιατί γενικά έχουμε την τάση να προσθέτουμε πιο πολλά.Νομίζω πως δεν θα μπορούσα να επιλέξω το ένα από τα δύο γιατί τα αγαπώ εξίσου.

Στο πανεπιστήμιο-υποθέτω- πως συναναστρέφεστε με πολλά νέα παιδιά. Τι σκέφτεται για τη νέα γενιά ο καθηγητής κ. Κελάνδριας και τι ο καλλιτέχνης;

Το πανεπιστήμιο προσπαθούμε να το αλλάξουμε, αλλά δυστυχώς έχει εξελιχθεί  όχι σε έναν χώρο που μεταλαμπαδεύονται γνώσεις αλλά σε μία χυδαία επιχείρηση παραγωγής ανθρώπων με στοχευμένες γνώσεις. Οι περικόπές των χρηματοδοτήσεων αναγκάζουν τα πανεπιστήμια να στραφούν σε προγράμματα. Αν η μουσική μπορούσε να μου εξασφαλίσει μία αξιοπρεπή ζωή θα επέλεγα σίγουρα τη μουσική.Όταν  έρχεται ο τεχνοκράτης και παρεμβαίνει στο έργο του καθηγητή και σου λέει πόσο κόσμο μου έφερες και παράλληλα παρεμβαίνει στα ερευνητικά σου ενδιαφέροντα είναι και λίγο βιασμός. Στην Αγγλία, για να καταλάβετε υπάρχουν συνάδελφοι που νοσηλεύονται σε ψυχιατρεία επειδή δεν μπορούν να δεχτούν την όλη κατάσταση, αλλά ακόμα και στη μουσική γίνεται το ίδιο, το επιθυμητό είναι η παραγωγή.

 Βλέποντας όλη αυτή την κατάσταση,στεναχωριέμαι για τα παιδιά γιατί έρχονται με διάθεση να μάθουν κάποια πράγματα  και απογοητεύονται. Τα παιδιά είναι σχεδόν καταθλιπτικά βλέπουν ότι εδώ δεν υπάρχει μέλλον, οι μισοί και παραπάνω απόφοιτοί μας είναι στο εξωτερικό.Το όλο πρόβλημα είναι συστημικό. Αν δεν ανατραπεί ο καπιταλισμός δεν θα αλλάξει καμία κατάσταση αλλά και τα παιδιά ακόμα και αν τους δείξεις την άλλη προοπτική έχουν να αντιμετωπίσουν την μοιρολατρία των γονιών, της κοινωνίας κλπ.

 Στα μουσικά πράγματα εμφανιστήκατε με το συγκρότημα «Μικρόκοσμοι». Τι σας λείπει από τότε;

Αν κάτι μου λείπει, είναι ο ενθουσιασμός του ανθρώπου που ξεκινάει να κάνει κάτι διαφορετικό και ίσως και η άγνοια κινδύνου που έχεις όταν είσαι νέος.Όσο ασχολείσαι με τη μουσική και μπαίνεις πιο βαθιά βλέπεις ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά απ’ότι νόμιζες. Αλλά και πάλι βρίσκεις τον ενθουσιασμό σε νέες συνεργασίες νομίζω. Δεν ξέρεις τι σε περιμένει, οι συνθήκες περισσότερο, είσαι έτοιμος να κατακτήσεις τον κόσμο αλλά βλέποντας πως είναι δομημένος ο κόσμος της μουσικής πως κινείται, προσγειώνεσαι λίγο, μάλλον σοβαρεύεις.

Σήμερα εκτός απ’όσα κάνετε μόνος σας , συνεργάζεστε και με τους ΑΡΑΘΕΛ. Πως προέκυψε η συνεργασία;

Οι ΑΡΑΘΕΛ είναι ένα σχήμα που τους απαρτίζει η Αρετή Κοκκίνου, ο Αλέξανδρος Καστανιώτης και η Θέλμα Καραγιάννη. Την Αρετή τη γνώρισα μέσα από τη Μαρία  Παπαδάκη- που είναι και ο πρώτος άνθρωπος που μου πήρε συνέντευξη όταν ξεκινήσαμε με τους Μικρόκοσμους -στην παρουσίαση του βιβλίου της ,την οποία θέλησε να συνοδεύσει με κάποιους τραγουδοποιούς.Τότε δε γνώριζα πολύ κόσμο στην  Αθήνα και ρώτησα τη Μαρία αν γνωρίζει κάποιον που θα μπορούσε να με συνοδεύσει στη κιθάρα και μου πρότεινε την Αρετή. Με τα παιδιά συνεργαστήκαμε στον τρίτο δίσκο , ψάχναμε μια ευκαιρία να παίξουμε μαζί και μας δόθηκε και θα μας δείτε παρέα επί σκηνής και αυτή την Πέμπτη στο Θέσις 7.

Μιλήστε μας για το “Via Negativa” , πως προέκυψε το album που ακολούθησε το «Αγγελοστάλσημο».

Η αφορμή για να ξεκινήσει ο δίσκος, ήταν όταν μου ζήτησε ο Αλέξανδρος Γερασίμου να μελοποιήσω στίχους  κάποιων μαθητών του «Μικρού Πολυτεχνείου» ο οποίος διοργάνωνε στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο μια βραδιά στιχουργών όπου γνωστοί ή λιγότερο γνωστοί τραγουδοποιοί θα μελοποιούσαν στίχους των μαθητών. Μου έστειλε ο Αλέξανδρος κάποιους στίχους, επέλεξα το «Ρούχο του Θεού» για το οποίο η μουσική μου βγήκε πολύ γρήγορα - πράγμα που δε συμβαίνει συχνά- έστειλα το μελοποιημένο μιλήσαμε με τον Θοδωρή μου έστειλε κι άλλους στίχους , μου άρεσαν οι στίχοι του , του άρεσε η μουσική μου και προέκυψε ο δίσκος με αυτά τα δέκα τραγούδια.

Το «Via Negativa” είναι ένας τίτλος που προέκυψε από έναν συνάδελφο στο πανεπιστήμιο που μου έδωσε την ιδέα, σημαίνει "η αρνητική οδός". Το "Via Negativa" είναι ένα σύστημα φιλοσοφικής και θρησκευτικής σκέψης του  ύστερου Μεσαίωνα που  προσπαθεί να προσδιορίσει την ουσία του θείου ψάχνοντας να βρει όχι τι είναι αλλά τι δεν είναι και επειδή και τα τραγούδια έχουν ένα αντίστοιχο περιεχόμενο, δε διέπονται από διδακτισμό νομίζω πως ταίριαξε.

Αν και έχετε δοκιμάσει να γράψετε δικά σας τραγούδια με δική σας μουσική και στίχο, πολύ συχνά πλέον επιλέγετε στίχους άλλων ανθρώπων. Πόσο εύκολο είναι να προσπαθείτε να αναδείξεις τις λέξεις άλλων με τη μουσική σας;

Όταν μελοποιείς δικά σου κομμάτια είσαι πιο ελεύθερος γιατί ξέρεις τι έχεις γράψει. Όταν μελοποιείς στίχους άλλων ανθρώπων, πρέπει να τους μελετήσεις πολύ, να τους αποκρυπτογραφήσεις , πρέπει να τους ξεκλειδώσεις. Έπειτα είναι και πιο χρονοβόρα διαδικασία αλλά είναι πολύ ενδιαφέρουσα, γιατί έχεις  διάδραση, μπορεί να γράψεις μουσική αλλά πρέπει να εγκριθεί και από τον στιχουργό. Πρόκειται όμως για μία πολύ γοητευτική διαδικασία.

Θα ήθελα να μου πείτε ένα τραγούδι που θα θέλατε να έχετε γράψει εσείς, μια ταινία που θα πρωταγωνιστούσατε και ένα βιβλίο που θα θέλατε να μεταφράσετε.

Δεν έχω ζηλέψει πολλά τραγούδια, αλλά αν μπορώ να πω ότι έχω ζηλέψει κάποιο είναι το «Εγώ δεν είμαι ποιητής» του Νίκου Παπάζογλου. Toν θεωρώ πολύ μεγάλο καλλιτέχνη και ακόμα κι αν είχε γράψει μόνο αυτό το τραγούδι θα άξιζε το πέρασμα του από την ελληνική μουσική σκηνή.Τώρα όσον αφορά το έργο, νομίζω πως δε θα μπορούσα να παίξω – ένας φίλος καθηγητής του Ιονίου μου είχε προτείνει να παίξω Λόρκα στο θέατρο αλλά επειδή νομίζω πως δεν θα ήμουν καλός αρνήθηκα. Πάντως, θα ήθελα να υποδυθώ ένα ξωτικό από τον άρχοντα των δαχτυλιδιών.Είχα διαβάσει παλιότερα τον Τόλκιν και με είχε ξετρελάνει.Τώρα για το βιβλίο θα ήθελα να είχα μεταφράσει πρώτος τα ποιήματα του Pablo Neruda, αλλά το έκανε η Δανάη Στρατηγοπούλου ή του Antonio  Machado, τον είχε κάνει σύμβολο ο Victor Jara ο οποίος είχε μελοποίησει ποιήματα του Machado.

Με ποιους καλλιτέχνες θα θέλατε να συμπράξετε;

Θα ήθελα να συνεργαστώ με το Νίκο Παπάζογλου-αν και πλέον δεν είναι εφικτό.  Από εκεί και πέρα νομίζω θα είχε ενδιαφέρον να συμπράξω με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα η δουλειά του, είναι από τους συνθέτες που ανανεώνονται συνέχεια, δεν ψάχνει συγκεκριμένες φόρμες για να αναπαράγει, αλλά αναζητά  συνεχώς καινούρια πράγματα για να δώσει. Τρομερό ενδιαφέρον έχει και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ο οποίος επιλέγει να δίνει τα τραγούδια του σε άλλους και αυτό είναι πολύ όμορφο γιατί παίρνουν άλλη διάσταση.

Πως βλέπετε τη μουσική βιομηχανία σήμερα; Θεωρείτε πως υπάρχει χώρος για το ποιοτικό τραγούδι ; Του δίνεται η ανάλογη προσοχή σε μια εποχή που επικρατεί η επιφάνεια;

Χώρος για το ποιοτικό τραγούδι πάντα υπάρχει, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλο τον κόσμο. Προσωπικά το βλέπω σαν μια τάση του ανθρώπου να προσπαθεί να αντισταθεί στο θάνατο που του φέρνουν. Είχα δει ένα ντοκιμαντέρ τις προάλλες για τη Βραζιλία,που ενώ υπάρχει μία τρομερή κρίση, οι άνθρωποι αντιστέκονται. Στην Ελλάδα υπάρχουν εκπληκτικά παιδιά που κάνουν πολύ αξιόλογες δουλειές, τώρα από εκεί και πέρα υπάρχει το σύστημα, έχουν αλλάξει οι μουσικές σκηνές, βασίζονται πλέον στους καλλιτέχνες που σίγουρα θα τους επιφέρουν κέρδος με αποτέλεσμα ο καλλιτέχνης να βρίσκεται σε ένα φαύλο κύκλο που ενώ ψάχνει χώρους για να παίξει και να μάθει περισσότερος κόσμος τη δουλειά του, τα μαγαζιά θέλουν έτοιμο κόσμο. Παράλληλα οι ραδιοφωνικοί σταθμοί προβάλλουν συγκεκριμένα πράγματα.Φτάνει να ακούσοει κανείς δυο μέρες ένα σταθμό και ξέρει τι θα παίξει το επόμενο εξάμηνο. Ξέρετε πόσοι μουσικοί δουλεύουν σε άσχετες δουλειές και προσπαθούν να μαζέψουν χρήματα για να καταφέρουν να μπουν στούντιο και να ηχογραφήσουν κάποιο τραγούδι; Είναι ακριβό το σπορ μας και δυστυχώς δεν μπορούν να το κάνουν όλοι.

Συγχρόνως, οι εταιρίες δεν προωθούν όπως παλιότερα, χωρίς αυτό να τις καθιστά ανέντιμες αφού σε ενημερώνουν από πριν πως θα λειτουργήσουν και από την άλλη κανείς δεν αναρωτιέται πως θα ζήσει ο μουσικός με αποτέλεσμα να μην υφίσταται πλέον επάγγελμα.

Με αφορμή την εμφάνιση σας στο Θέσις 7, αυτή την Πέμπτη 18 του μήνα, πείτε μας αν επιλέγετε εσείς τις αραιές εμφανίσεις ή πρόκειται για έλλειψη χρόνου; Τι θα ακούσουμε και τι θα δούμε εκείνη τη βραδιά;

Θα ήθελα να κάνω περισσότερες εμφανίσεις , αλλά είναι πολύ δύσκολο καθώς δεν μπορώ να φεύγω συνέχεια από την Κέρκυρα και να αφήνω συχνά τη δουλειά μου.Παράλληλα δεν μπορείς να έχεις έτοιμο κόσμο να σε περιμένει στην Αθήνα. Αλλά και από την άλλη στην Κέρκυρα το κοινό είναι αρκετά περιορισμένο, όταν φτιάχνεις ένα πρόγραμμα  πρέπει να έχει διάρκεια ενός εξαμήνου. Θα μας δείτε επί σκηνής με τους ΑΡΑΘΕΛ σε μία βραδιά με τίτλο "Ιστορίες με ηθικό δίδαγμα".

Ο τίτλος της βραδιάς που ετοιμάζετε  έχει τίτλο «Ιστορίες με ηθικό δίδαγμα». Ποιες είναι αυτές για εσάς; Έχετε κάποιες να μας διηγηθείτε;

Καμία (γέλια). Ονομάσαμε έτσι τη βραδιά από ένα τραγούδι με τίτλο «Ιστορία με ηθικό δίδαγμα». Νομίζω πως ο καθένας ακούει και βγάζει το δικό του ηθικό δίδαγμα, άλλωστε όλα τα τραγούδια έχουν κάτι να πουν αλλά το θέμα είναι να μην σου δίνουν στο πιάτο την ουσία τους. Δεν είναι τυχαίο ότι μπορεί να κάνεις ένα live και ένα τραγούδι να το έχουν καταλάβει τρεις άνθρωποι διαφορετικά, να έχουν κάνει τη δική τους ακρόαση και να έχουν λάβει ένα διαφορετικό μήνυμα και να έρθουν μετά να σου μιλήσουν γι'αυτό. Δεν είναι σχετικισμός, αλλά αφήνεις ένα περιθώριο ερμηνείας .

Έχετε κάποιο motto ή κάποια φιλοσοφία ζωής με την οποία πορεύεστε; Και τι σας κάνει ευτυχισμένο;

Δεν έχω κάποιο motto, τώρα όσον αφορά τη φιλοσοφία ζωής προσπαθώ να μην μπω στο λούκι του καταναλωτισμού . Έχω επαγγελματικό δίπλωμα αλλά δεν έχω αυτοκίνητο γιατί πολύ απλά δε μου χρειάζεται. Νομίζω πως το σημαντικό είναι ν' αγωνίζεται  κανείς γι’αυτά που πιστεύει.

Κάποτε με ρώτησαν, τι θα ήθελα από τη ζωή μου, το ένα είναι να πάρει Champions League η ΑΕΚ και το άλλο να ανατραπεί ο καπιταλισμός. (γέλια). Τώρα ευτυχία δε νομίζω ότι υπάρχει, αλλά ότι πρόκειται για μεμονωμένες στιγμές που νιώθεις ευτυχής και σε κρατούν, σου δίνουν κουράγιο να συνεχίσεις.

Τι άλλο να περιμένουμε από εσάς στο άμεσο μέλλον;

Κάποιοι λένε ότι όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια ο Θεός γελάει! Ετοιμάζω έναν καινούριο δίσκο ενώ θέλω να αυξήσω τις live εμφανίσεις μου. Στον καινούριο δίσκο  ενορχηστρώσεις έχει κάνει πάλι η Αρετή Κοκκίνου και θεωρώ ότι αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον γιατί πάντα ο ενορχηστρωτής καλείται να δει πράγματα που εσύ ίσως να μην έχεις σκεφτεί πάνω σε αυτά που έχεις γράψει και σίγουρα θα την κάνει και πιο γρήγορα γιατί είναι κάτι που έχει ξανακάνει.

 Σας  ευχαριστούμε   για την όμορφη συζήτηση. Υπάρχει κάτι,κάποιο μήνυμα που θα θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες μας;

Αν υπάρχει κάτι που θα ήθελα να μοιραστώ , είναι τα νέα παιδιά να κυνηγούν τα όνειρά τους.