Ο Ευγένιος Βούλγαρης ήταν Έλληνας κληρικός, παιδαγωγός και η παλαιότερη διαπρέπουσα φυσιογνωμία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1716 με το όνομα Ελευθέριος και το άλλαξε σε Ευγένιος όταν χειροτονήθηκε διάκονος. Με τη διδασκαλία του και τα συγγράμματά του εγκαινίασε μια νέα εποχή στην ιστορία της ελληνικής παιδείας. Μαθητές του υπήρξαν ο ιατροφιλόσοφος Θωμάς Μανδακάσης, ο Θεόφιλος ο εξ Ιωαννίνων και ο Ιώσηπος Μοισιόδαξ..Έγραψε πραγματείες επί παντός επιστητού: νομικές, ιστορικές, θεολογικές, γραμματικές, γλωσσικές, αστρονομικές, πολιτικές, μαθηματικές, αρχαιολογικές, περί μουσικής, περί ανεξιθρησκίας, περί ευθανασίας, περί παλιρροιών. Ποιήματα, λόγους, εκκλήσεις προς την Αικατερίνη Β΄ για την απελευθέρωση της Ελλάδος και εκατοντάδες επιστολές. Επιμελήθηκε πολύτιμες εκδόσεις βυζαντινών συγγραφέων και κλασικών συγγραμμάτων και μετέφρασε πλήθος κειμένων από τα λατινικά στα γαλλικά.
Διετέλεσε μαθητής του Μεθοδίου Ανθρακίτη. Δίδαξε στη Μαρουτσαία Σχολή στα Ιωάννινα φυσική, μαθηματικά, τον εμπειρισμό του Λοκ,τα φιλοσοφήματα του Τόμας Χομπς και Βολφ κ.α. Αντιμετώπισε όμως την εχθρότητα του συντηρητικού δασκάλου της σχολής Γκιούμα Μπαλάνου Βασιλόπουλου και αναγκάστηκε τελικά να αφήσει τη θέση αυτή. Του προσφέρθηκε τότε η διεύθυνση του σχολείου της Κοζάνης, όμως επανήλθε στη Μαρουτσαία Σχολή και το 1753 ανεχώρησε για την διεύθυνση της Αθωνιάδας Ακαδημίας. Εκεί δίδαξε λογική,εισαγωγή στη φιλοσοφία, μεταφυσική, αριθμητική, γεωμετρία, φυσική και κοσμογραφία χρησιμοποιώντας δικές του μεταφράσεις έργων Δυτικοευρωπαίων φιλοσόφων, μαθηματικών και φυσικών. Αναγκάστηκε, όμως, να αποχωρήσει, καθώς προκαλούσαν δυσχέρειες στο έργο του το συντηρητικό και θρησκευτικό περιβάλλον.
Έφυγε οριστικά από την Ελλάδα το 1763 και τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού, όπου ασχολήθηκε με εκκλησιαστικά καθήκοντα και με την έκδοση έργων του. Αφού έζησε ένα διάστημα στη Χάλε και στη Λειψία, πήγε στη Μόσχα, όπου χειροτονήθηκε ιερέας κοντά στο περιβάλλον της Αικατερίνης. Τον επόμενο χρόνο έγινε αρχιεπίσκοπος στην Ουκρανία, παραιτήθηκε όμως το 1787 και έγινε μέλος της Αυτοκρατορικής Ακαδημίας. Το 1802 αποσύρθηκε στη Μονή του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, όπου πέθανε το 1806.
Διετέλεσε μαθητής του Μεθοδίου Ανθρακίτη. Δίδαξε στη Μαρουτσαία Σχολή στα Ιωάννινα φυσική, μαθηματικά, τον εμπειρισμό του Λοκ,τα φιλοσοφήματα του Τόμας Χομπς και Βολφ κ.α. Αντιμετώπισε όμως την εχθρότητα του συντηρητικού δασκάλου της σχολής Γκιούμα Μπαλάνου Βασιλόπουλου και αναγκάστηκε τελικά να αφήσει τη θέση αυτή. Του προσφέρθηκε τότε η διεύθυνση του σχολείου της Κοζάνης, όμως επανήλθε στη Μαρουτσαία Σχολή και το 1753 ανεχώρησε για την διεύθυνση της Αθωνιάδας Ακαδημίας. Εκεί δίδαξε λογική,εισαγωγή στη φιλοσοφία, μεταφυσική, αριθμητική, γεωμετρία, φυσική και κοσμογραφία χρησιμοποιώντας δικές του μεταφράσεις έργων Δυτικοευρωπαίων φιλοσόφων, μαθηματικών και φυσικών. Αναγκάστηκε, όμως, να αποχωρήσει, καθώς προκαλούσαν δυσχέρειες στο έργο του το συντηρητικό και θρησκευτικό περιβάλλον.
Έφυγε οριστικά από την Ελλάδα το 1763 και τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού, όπου ασχολήθηκε με εκκλησιαστικά καθήκοντα και με την έκδοση έργων του. Αφού έζησε ένα διάστημα στη Χάλε και στη Λειψία, πήγε στη Μόσχα, όπου χειροτονήθηκε ιερέας κοντά στο περιβάλλον της Αικατερίνης. Τον επόμενο χρόνο έγινε αρχιεπίσκοπος στην Ουκρανία, παραιτήθηκε όμως το 1787 και έγινε μέλος της Αυτοκρατορικής Ακαδημίας. Το 1802 αποσύρθηκε στη Μονή του Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι, όπου πέθανε το 1806.
Δέχτηκε επίδραση προοδευτικών ιδεών για την εποχή κι αυτό δεν άρεσε σε όλους. Το έργο του "Λογική" βγήκε στο φως το 1766 καταδικάζει την πρόληψη των αρχαίων και μνημονεύσει δυτικούς φιλοσόφους, όπως: Καρτέσιος, Νεύτωνας, Λόκε κ.α. Ακόμη, την ίδια χρονιά δημοσιεύει μία έμμετρη μετάφραση διηγήματος του Γάλλου στοχαστή Βολταίρου με αξιοσημείωτη ελευθεριάζουσα παρουσία στο ύφος.
Όταν έφυγε για τον εξωτερικό ήθελε να είναι κοντά στην Αικατερίνη της Ρωσίας για ευνόητους λόγους με αποτέλεσμα κάτω από την επιρροή της και τις έμμεσες διαταγές της να γίνει πιο συντηρητικός και να "πετάξει" από πάνω του ότι προοδευτικό είχε υοθετήσει ή διδάξει μέχρι στιγμής. Πολλοί μέχρι και σήμερα τον κατηγορούν ότι προτίμησε την φιλοδοξία του καταλήγοντας ένας συντηρητικός διαφωτιστής απογοητεύοντας την ιστορία, που περίμενε περισσότερα από εκείνον.
Με τον όρο διαφωτισμός εννοείται η πνευματική κίνηση που σημειώθηκε στη Δυτική Ευρώπη από τα τέλη του 17ου, με κύριους στόχους τη λύτρωση του ανθρώπινου πνεύματος από τις προλήψεις, τις δεισιδαιμονίες, την αυθεντία του κράτους και της εκκλησίας και την επικράτηση του ορθού λόγου, της πνευματικής ελευθερίας, της ανεξιθρησκίας και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, χωρίς όμως και να λειτουργήσει ως φιλοσοφικό κίνημα. Οι ιδέες του διαφωτισμού, δηλαδή του ορθολογικού ανθρώπου που θέτει ως σκοπούς τη γνώση την ελευθερία και την ευτυχία, διαχύθηκαν στον ελλαδικό χώρο, όταν διαμορφώθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες στις αρχές του 18ου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου