Η αληθινή ιστορία πίσω από το Εργαστήριο του Δρ. Καλιγκάρι και η επιρροή άλλων καλλιτεχνών | Eλλάδα Κράλλη

Αρκετοί από εσάς θα έχετε δει Το Εργαστήριο του Δρ. Καλιγκάρι (Das Cabinet des Dr. Caligari). Όπως και εσείς έτσι και εγώ θαύμασα την αισθητική του γερμανικού εξπρεσιονισμού. Μου έκαναν εντύπωση τα σκηνικά και τα βαψίματα των ηθοποιών. Μου άρεσε που τα σκηνικά ήταν χειροποίητα όπως και οι εκφράσεις των ηθοποιών που ήταν τόσο παραστατικές. Όμως πίσω από κάθε ομορφιά κρύβεται και μια πικρή αλήθεια.

Ο γερμανικός εξπρεσιονισμός ξεκίνησε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Με αυτόν τον τρόπο επιθυμούσαν οι άνθρωποι να δείξουν τα σκοτεινά συναισθήματα του πολέμου και επίσης να εκφράσουν την απογοήτευσή τους μέσα από αυτό. Αυτή η ταινία είχε στοιχεία εξπρεσιονισμού, σουρεαλισμού και κυβισμού στα σκηνικά της. Οι ηθοποιοί είχαν χορευτικές και ποιητικές κινήσεις όπως και έντονες εκφράσεις. Τα δάπεδα ήταν κεκλιμένα και τα σπίτια ήταν μυτερά και λυγισμένα δίνοντας μια γοτθική πινελιά.

Αυτή η ταινία ήταν η απεικόνιση του γερμανικού λαού. Ένιωθαν θλίψη και απώλεια για αυτά που έχασαν. Το έντονο βάψιμο των ηθοποιών και τα μελαγχολικά (σκοτεινά) συναισθήματα υποδεικνύονται στο έργο. Οι περισσότεροι ήταν στα μαύρα ντυμένοι εκτός από την Lil Dagover (Jane) που ήταν ντυμένη στα άσπρα για να υποδηλώσει την αγνότητα.

Ο Werner Krauss (Dr. Caligari) και η Lil Dagover τάχθηκαν υπέρ των Ναζί. Ο Χίτλερ θαύμαζε την Lil για την ηθοποιία και την ομορφιά της και συχνά δειπνούσαν μαζί. Ο Conrad Veidt που έπαιξε τον Cesare στην ταινία είχε διαφορετικές αντιλήψεις και ήταν κατά του ναζιστικού καθεστώτος. Παραλίγο να πρωταγωνιστήσει και στην ταινία Casablanca, αλλά παντρεύτηκε μια εβραία μετακομίζοντας στο Ηνωμένο Βασίλειο για ασφάλεια.

Πίσω από την οπτική της ταινίας και τη ματιά του σκηνοθέτη Robert Wiene, υπάρχει και η αληθινή ιστορία των συγγραφέων Hans Janowitz

και Carl Mayer. Ο Hans Janowitz ένας ντόπιος από την Τσεχοσλοβακία έγινε αξιωματικός στον πρώτο παγκόσμιο ζώντας έντονες και φρικιαστικές στιγμές στέλνοντας νέους στρατιώτες για σφαγή. Αυτό τον έκανε να επιστρέψει στην πατρίδα του ειρηνιστής. Οι τραγικές εμπειρίες του στον πόλεμο δεν ήταν η μοναδική αφορμή της έμπνευσής του. Ένα βράδυ περιπλανώμενος σε μια έκθεση στο Αμβούργο ήλπιζε να συναντήσει μια κοπέλα που είχε δει νωρίτερα. Νόμιζε ότι την άκουσε να γελάει κοντά σε ένα πάρκο, αλλά αντίκρισε μια σκοτεινή φιγούρα ενός άντρα που μετά εξαφανίστηκε. Την επόμενη μέρα οι εφημερίδες έγραψαν για μια φρικτή σεξουαλική εγκληματικότητα στο Holstenwall και ότι μια νεαρή με το όνομα Gertrude δολοφονήθηκε. Αυτό αναστάτωσε πολύ τον Hans Janowitz και αναρωτιόταν αν όντως αυτή η κοπέλα ήταν η ίδια που είχε δει στην έκθεση. Κατά τη διάρκεια της κηδείας η σκιερή μορφή παραβρισκόταν εκεί και το είχε παρατηρήσει αυτό.

Ο Carl Mayer μεγάλωσε στην Αυστρία μαζί με τον πατέρα του και τους τρεις νεότερους αδελφούς του. Ο πατέρας ήταν πλούσιος και φιλόδοξος. Έχασε όλη του την περιουσία έχοντας καταπιαστεί από μια ιδέα για ένα επιστημονικό σύστημα στα χαρτοπαίγνια. Αυτό τον οδήγησε στην αυτοκτονία. Δεν ήταν όμως η τραγωδία του πατέρα που επηρέασε την ζωή του Carl. Υποβλήθηκε σε ψυχιατρικές εξετάσεις κατά την διάρκεια του πολέμου. Αυτές οι εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν από στρατιωτικό ψυχίατρο. Οι αναμνήσεις του Carl ήταν τόσο τραυματικές με την εικόνα εκείνου του ψυχίατρου μιας και ήταν μόλις δεκαπέντε ετών τότε.

Οι δυο συγγραφείς συναντήθηκαν στο Βερολίνο. Τους άρεσε να συνομιλούν κυρίως τα βράδια για τις εμπειρίες τους και πάντα κατέληγαν σε μια πολύχρωμη εκδήλωση κοντά στη Kantstrasse. Μια νύχτα όλες αυτές οι συζητήσεις και οι σκέψεις τους ολοκληρώθηκαν σε μια έκθεση δρόμου στο Βερολίνο. Υπήρχε ένας άντρας που ενώ βρισκόταν σε έκσταση απαντούσε σε ερωτήσεις του κοινού. Αυτή ήταν και η τελευταία πινελιά των συγγραφέων για να γράψουν ‘’Το Εργαστήριο του Δρ. Καλιγκάρι’’.

Το όνομα Καλιγκάρι ήταν εμπνευσμένο από ένα βιβλίο που είχε στην κατοχή του ο Carl. Ο Cesare ήταν αναπαράσταση των στρατιωτών του πρώτου πολέμου. Υποδήλωνε ένα αβοήθητο πιόνι με την προϋπόθεση να εκπαιδευτεί για να σκοτώνει.

Κανένας από τους δυο δεν είχε γράψει σενάριο πριν. Τους πήρε έξι βδομάδες για το τελειώσουν. Το παρουσίασαν στον παραγωγό Eric Pommer, αλλά εκείνος τη στιγμή που θέλησε να τους πετάξει έξω από το γραφείο του στο τέλος του άρεσε αυτή η ιδέα και την αγόρασε. Ο Hans και ο Carl ήταν ενθουσιασμένοι που η γραφή τους έπαιρνε μορφή. Όμως η ταινία δεν ήταν έτσι όπως την έχουμε δει. Υπήρχαν επεξηγηματικές σκηνές που κόπηκαν για να δώσουν ένα ανατρεπτικό τέλος. Οι συγγραφείς ήταν αντίθετοι μιας και το έργο τους ήταν βασισμένο στις εμπειρίες τους.

Το 1920 συζητήθηκε αρκετά αυτή η ταινία και επικροτήθηκε. Την ταινία θα την σκηνοθετούσε ο Fritz Lang, αλλά επειδή είχε μια άλλη ταινία να γυρίσει με τον τίτλο The Spiders, επιλέχτηκε ο Robert Weine.

Αυτή η ταινία ήταν πρωτοπόρα και πρωτότυπη για την εποχή της. Υπήρχε μεγάλη ομοιότητα με το πλάσμα της Mary Shelley – Frankenstein. Επίσης παρομοιάζεται και με το στυλ των βρικολάκων σε άλλες ταινίες που κυκλοφορούσαν μόνο τα βράδια και αδυνατούσαν μπροστά σε μια γυναικεία ομορφιά. Το έργο του Robert Weine ήταν μέγιστη επιρροή για πολλούς καλλιτέχνες. Ο πιο διάσημος καλλιτέχνης της εποχής μας Salvador Dali στην προσπάθεια του να κάνει μια σουρεαλιστική πειραματική ταινία με το όνομα Un Chien Andalou. Επιπλέον επηρέασε ταινίες όπως το The Black Cat (1934) και Son of Frankenstein (1939). Πλέον ο πιο γνωστός που έχει εμπνευστεί από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό και το παρουσιάζει στις ταινίες του είναι ο Tim Burton. Βέβαια και άλλοι καλλιτέχνες δείχνουν την επίδρασή τους όπως το βίντεο αρχής στην ταινία Η Βασίλισσα των Καταραμένων (Queen of the Dammed), ο Rob Zombie με το τραγούδι του Living Dead Girl, οι Cradle of Filth με το τραγούδιHer ghost in the fog και πολλοί άλλοι.

Ακόμα και τώρα προκαλεί συζήτηση και θαυμασμό αυτή η ταινία. Χάρις σε αυτή την ταινία δημιουργήθηκαν τα θρίλερ. Θα δούμε σε μοντέρνες και λίγο πιο παλιές την επήρεια από το Καλιγκάρι ειδικά με το θέμα του σανατόριου ή της διχασμένης προσωπικότητας. Όσοι δεν έχετε τύχει να την δείτε είναι σημαντικό να την παρακολουθήσετε. Θα λατρέψετε τόσο την απλότητα και την τεχνική ζωγραφικής των σκηνικών όσο και την ερμηνεία των ηθοποιών.