Αφιέρωμα | Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1971 πεθαίνει ο Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης.

Γράφει ο Τάσος Μαλεσιάδας

Ποιητής, δοκιμιογράφος και επί σειρά ετών διπλωμάτης, ο Γεώργιος Σεφεριάδης ( φιλολογικό ψευδώνυμο το "Σεφέρης" ) γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1900. Ο πατέρας του, Στυλιανός Σεφεριάδης, ήταν ένας εξέχων δικηγόρος της κοσμοπολίτιδας εκείνης κοιτίδας του Ελληνισμού και με λογοτεχνικές ανησυχίες οι οποίες πέρασαν και στο παιδί του.

Εγκατέλειψαν τη Μικρά Ασία και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα με την έναρξη του πρώτου διωγμού των Ελλήνων από τους Τούρκους, το 1914, καθότι ο πατέρας του διαισθάνθηκε ορθώς ότι η παρουσία εκεί της οικογένειάς του την θέτει σε κίνδυνο.

Για ένα έτος μετά τη λήξη των σχολικών του σπουδών εγγράφηκε στη Νομική σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το οποίο και εγκατέλειψε ύστερα από την προτροπή του πατέρα του να συνεχίσει σπουδές στο εξωτερικό. Συνέχισε τις Νομικές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης από την οποία αποφοίτησε και με διδακτορικό τίτλο το 1924.

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, τοποθετήθηκε ως υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών· η καριέρα του στο Διπλωματικό Σώμα υπήρξε λαμπρή, με κορωνίδα αυτής την τοποθέτηση του Σεφέρη ως Πρέσβη της Ελλάδος στη Μεγάλη Βρετανία, το 1957, όπου και παρέμεινε για 5 έτη ως τη συνταξιοδότησή του το 1962.

Υπήρξε παντρεμένος με τη Μαρώ Ζάννου, την οποία και νυμφεύθηκε στις 10 Απριλίου του 1941, βιαστικά και χωρίς πολλά περιττά εξαιτίας της προέλασης των Γερμανικών δυνάμεων στο εσωτερικό της χώρας ( μία μέρα πριν είχε καταληφθεί η Θεσσαλονίκη ) και της επικείμενης κατάληψης των Αθηνών. Δεν απέκτησαν παιδιά.



Στη λογοτεχνική του παρουσία, ο Σεφέρης, με την πρώτη του ποιητική συλλογή «Στροφή» έδειξε πως δεν ήταν κάτι το συνηθισμένο για τα ελληνικά γράμματα. Προκάλεσε αμέσως θαυμασμό στους αναγνώστες του. Σαφέστατα υπήρξαν και φωνές που κατέκριναν το έργο του, αποκαλώντας το «μη συναισθηματικό» και «εγκεφαλικό», όπως ο Παπατσώνης· αλλά είναι κοινά αποδεκτό ότι η «Στροφή» αποτελεί ορόσημο στην Ελληνική Ποίηση για το γεγονός πως είναι η μετάβαση της ελληνικής ποιητικής γραφής από το παραδοσιακό της μοτίβο σε ένα περισσότερο μοντέρνο. Αποτελεί επίσης την απαρχή του συμβολισμού στη λογοτεχνική υπόσταση.

Με την ποιητική συλλογή «Μυθιστόρημα» το 1935, εδραιώθηκε και τυπικά στα ελληνικά γράμματα, όχι πλέον ως ένας νέος και πολλά υποσχόμενος ποιητής, αλλά ως ένας άρτιος συγγραφέας. Συνδύαζε την ιστορία και την παράδοση με τη σύγχρονη σκέψη και με εξέχοντα σεβασμό στην Ελληνική γλώσσα και ψυχοσύνθεση. Τα αγάλματα και τα μάρμαρα, το φυσικό ελληνικό τοπίο συναντάται στην ποίησή του με τόνο λατρείας αλλά και ικεσίας... νύχτες, μέρες, αποτελώντας ίσως το ακραίον λέπας των σκέψεων του ποιητή.

Κύρια επιρροή του από ποιητές υπήρξε ο Τ.Σ. Έλλιοτ, που ως ηγέτης της συμβολικής μοντέρνας ποίησης αποτέλεσε επίσης τομή στη λογοτεχνική υπόσταση του 20ου αιώνα.

Στο εξωτερικό ο Σεφέρης έγινε γνωστός από τη δεκαετία του 1950. Σαφέστατα σε αυτό υπήρξε αρωγός η καριέρα του ως διπλωματικός υπάλληλος· συνεπεία αυτής της καλλιτεχνικής ώθησης υπήρξε η απονομή του βραβείου της Σουηδικής Ακαδημίας το 1963 «για το υπέροχο λυρικό ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από ένα βαθύ αίσθημα για το ελληνικό πολιτιστικό ιδεώδες».

Ο ποιητής Γεώργιος Σεφέρης, δεν ήταν ένας ποιητής που σιωπούσε μπροστά στις εξελίξεις της εποχής του. Σαφέστατα η θέση που κατείχε του έδινε την ευκαιρία να αντιλαμβάνεται τα γεγονότα με άλλο πρίσμα. Πάντοτε μέσα στα ποιήματά του σχολίαζε και υπερθεμάτιζε ( ή αναθεμάτιζε ) τα γεγονότα. Από τον «Τελευταίο Σταθμό» για την επιστροφή των Ελλήνων αυτοεξορίστων της Μέσης Ανατολής στην απελευθερωμένη από τους Γερμανούς Ελλάδα, ως και τη στηλίτευση της χούντας το 1969 στο ραδιόφωνο του BBC λέγοντας ότι αυτό που διανύει η χώρα «είναι μια κατάσταση υποχρεωτικής νάρκης, όπου όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές, με πόνους και με κόπους, πάνε κι αυτές να καταποντισθούν μέσα στα ελώδη στεκάμενα νερά».

Τον Αύγουστο του 1971, ο Σεφέρης θα διακομιστεί στον «Ευαγγελισμό» για να εγχειριστεί. Μετεγχειρητικές επιπλοκές θα είναι η αιτία του θανάτου του στις 20 Σεπτεμβρίου του 1971. Δύο μέρες ύστερα, η κηδεία του θα αποτελέσει έναυσμα για ένα πάνδημο συλλαλητήριο διαποτισμένο με αντιδικτατορικό χαρακτήρα. Δεν υπήρξε διχόνοια μεταξύ πολιτικών τάξεων και προτιμήσεων. Όλοι συνόδευαν τον μεγάλο εκείνο ποιητή στην τελευταία του κατοικία, τραγουδώντας τη λογοκριμένη «Άρνηση», το εξαιρετικό αυτό ποίημα με τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.

Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1971, στο «Βήμα» θα δημοσιευτεί το τελευταίο ποίημά του, το «Επί Ασπαλάθων» που αποτελεί λίβελλο εναντίον της δικτατορίας και το οποίο είχε γραφτεί στις 31 Μαρτίου του ίδιου έτους.