Τον έχεις τραγουδήσει και δεν το ξέρεις. Μέσα στα χείλη σου, στην ψυχή σου, την
καρδιά σου, έχεις βάλει στίχους και λόγια γραμμένα από την ίσως πιο χαρισματική
πένα της ελληνικής στιχουργικής. Ποιητής λυρικός, αξεπέραστος και μοναδικός,
στιχουργός μελωδικός κι απροσμέτρητος... ας τον γνωρίσουμε μέσα από τη ζωή του,
που συνοπτικά παρατίθεται στο παρακάτω σημείωμα.
Γεννημένος το 1911, στην Ασέα της Αρκαδίας, από γονείς αγρότες, τον Γεώργιο Γκάτσο και τη Βασιλική Βασιλοπούλου. Στην τρυφερή ηλικία των πέντε ετών όμως ο μικρός Νίκος έμεινε ορφανός, καθώς ο πατέρας του που έφυγε μετανάστης στην Αμερική, πέθανε εν πλω και τον πέταξαν στον Ατλαντικό ( όπως άλλωστε συνέβαινε με τους θανόντες στα πλοία ).
Τελείωσε το Δημοτικό και το Γυμνάσιο στην κοντινή Τρίπολη. Εκεί, ήρθε σε επαφή με την λογοτεχνία, το θέατρο, τις ξένες γλώσσες. Όλα εκείνα που υστερότερα τον καθιέρωσαν. Επίσης, σαν αυτοδίδακτος, ξεκίνησε να διαβάζει Αγγλικά και Γαλλικά έτσι, το 1930 που μετέβη στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του και εγγράφηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο τμήμα Φιλολογίας ( διέκοψε τις σπουδές μόλις περαίωσε τα δύο πρώτα έτη της σχολής ), γνώριζε αρκετά καλά και τις δύο γλώσσες.
Όσο καιρό σπούδαζε, βελτίωνε τις γνώσεις του επί των ξένων γλωσσών καθώς και από το ακαδημαϊκό του περιβάλλον λάμβανε τις επιρροές της ευρωπαϊκής λογοτεχνικής έκφρασης, της νεωτεριστικής ποίησης. Μελετούσε τους μεγάλους Έλληνες ποιητές και είχε επίσης γνώσεις και πάνω στη μεγάλη εκείνη υπόσταση του δημορτικού μας τραγουδιού.
Στα αμέσως μετά τον ερχομό του στην Αθήνα έτη, έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και πρωτοδημοσιεύει ποιήματά του στη «Νέα Εστία» (1931-32) και στο λογοτεχνικό περιοδικό «Ρυθμός» (1933). Μικρά σε έκταση και με την κλασική της εποχής μορφή των ποιημάτων, τα ποιήματα αυτά, βρήκαν τη συνέχειά τους στα μετέπειτα τραγούδια του.
Για την ποιητική του:
Η γνωριμία του Γκάτσου με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936 υπήρξε τω όντι καθοριστική, οδηγώντας μέσα από την τεχνική του συμβολισμού ( που κύριος εκφραστής της υπήρξε σαφέστατα ο Σεφέρης με τη "Στροφή" ) τον ποιητή Νίκο Γκάτσο στο ρεύμα του υπερρεαλισμού.
Εξέδωσε μόλις ένα ποιητικό βιβλίο, την αξεπέραστη κατά πολλούς ποιητική σύνθεση «Αμοργός» (Αετός, 1943) μέσα στους καιρούς της Κατοχής, η οποία μάλιστα θεωρείται κορυφαία δημιουργία του ελληνικού υπερρεαλισμού με τεράστια επίδραση στους νεότερους ποιητές που ακολούθησαν απόλυτα ή μερικά το ρεύμα.
Ύστερα, δημοσίευσε τρία ακόμη ποιήματα: το «Ελεγείο» (1946, περιοδικό "Φιλολογικά Χρονικά" ) και το «Ο ιππότης κι ο θάνατος» (1947, περιοδικό "Μικρό Τετράδιο" ), που από το 1969 και μετά περιέχονται στο βιβλίο «Αμοργός», και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963, περιοδικό "Ο Ταχυδρόμος" ), αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.
Θεατρικά έργα:
Ο Νίκος Γκάτσος, ασχολήθηκε όμως και με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Αφορμή υπήρξε το έργο «Ματωμένος γάμος» του Ισπανού ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που το μετέφρασε το 1943 και εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945 και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948.
Μετέφρασε δύο ακόμη θεατρικά έργα του Λόρκα, «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» (1954) και «Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα» (1959), και όλα μαζί με τις μεταφράσεις των ποιημάτων «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας» και «Παραλογή του μισούπνου» από το 1990 και μετά εκδίδονται συγκεντρωμένα στον τόμο: Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, «Θέατρο και ποίηση», απόδοση Νίκου Γκάτσου.
Μετέφρασε, επίσης, επτά μονόπρακτα του Τένεσι Ουίλλιαμς (1955-59), τη «Φουέντε Οβεχούνα» του Λόπε δε Βέγα (1959), τον «Ιώβ» του Άρτσιμπαλντ Μακ Λης (1959), τον «Πατέρα» του Αυγούστου Στρίντμπεργκ (1962), το «Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα« του Ευγένιου Ο΄Νηλ (1965) και άλλα που εκδίδονται σταδιακά από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Παράλληλα και για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.
Στιχουργική:
Όμως, το μεγαλείο των στίχων του Νίκου Γκάτσου, εκείνο που μέχρι και τις μέρες μας συγκλονίζει και σαγηνεύει, διέπεται και εκφράζεται μέσα από τους στίχους των τραγουδιών που έγραψε, σχεδόν αποκλειστικά με το Μάνο Χατζιδάκι. Συνεργάστηκε επίσης με το Μίκη Θεοδωράκη, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Δήμο Μούτση και τον Λουκιανό Κηλαηδόνη. H τεράστια παρουσία του στα τραγούδια του, υπάρχει στο βιβλίο «Όλα τα τραγούδια» (εκδόσεις Πατάκη) που συμπεριλαμβάνει και ανέκδοτα τραγούδια του, καθώς και στίχους γνωστών τραγουδιών που χάριν οικονομίας ή έμπνευσης περικόπηκαν από όσα τραγουδούμε.
Τιμές και Διακρίσεις:
Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.
Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά.
Γεννημένος το 1911, στην Ασέα της Αρκαδίας, από γονείς αγρότες, τον Γεώργιο Γκάτσο και τη Βασιλική Βασιλοπούλου. Στην τρυφερή ηλικία των πέντε ετών όμως ο μικρός Νίκος έμεινε ορφανός, καθώς ο πατέρας του που έφυγε μετανάστης στην Αμερική, πέθανε εν πλω και τον πέταξαν στον Ατλαντικό ( όπως άλλωστε συνέβαινε με τους θανόντες στα πλοία ).
Τελείωσε το Δημοτικό και το Γυμνάσιο στην κοντινή Τρίπολη. Εκεί, ήρθε σε επαφή με την λογοτεχνία, το θέατρο, τις ξένες γλώσσες. Όλα εκείνα που υστερότερα τον καθιέρωσαν. Επίσης, σαν αυτοδίδακτος, ξεκίνησε να διαβάζει Αγγλικά και Γαλλικά έτσι, το 1930 που μετέβη στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του και εγγράφηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο τμήμα Φιλολογίας ( διέκοψε τις σπουδές μόλις περαίωσε τα δύο πρώτα έτη της σχολής ), γνώριζε αρκετά καλά και τις δύο γλώσσες.
Όσο καιρό σπούδαζε, βελτίωνε τις γνώσεις του επί των ξένων γλωσσών καθώς και από το ακαδημαϊκό του περιβάλλον λάμβανε τις επιρροές της ευρωπαϊκής λογοτεχνικής έκφρασης, της νεωτεριστικής ποίησης. Μελετούσε τους μεγάλους Έλληνες ποιητές και είχε επίσης γνώσεις και πάνω στη μεγάλη εκείνη υπόσταση του δημορτικού μας τραγουδιού.
Στα αμέσως μετά τον ερχομό του στην Αθήνα έτη, έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής και πρωτοδημοσιεύει ποιήματά του στη «Νέα Εστία» (1931-32) και στο λογοτεχνικό περιοδικό «Ρυθμός» (1933). Μικρά σε έκταση και με την κλασική της εποχής μορφή των ποιημάτων, τα ποιήματα αυτά, βρήκαν τη συνέχειά τους στα μετέπειτα τραγούδια του.
Για την ποιητική του:
Η γνωριμία του Γκάτσου με τον Οδυσσέα Ελύτη το 1936 υπήρξε τω όντι καθοριστική, οδηγώντας μέσα από την τεχνική του συμβολισμού ( που κύριος εκφραστής της υπήρξε σαφέστατα ο Σεφέρης με τη "Στροφή" ) τον ποιητή Νίκο Γκάτσο στο ρεύμα του υπερρεαλισμού.
Εξέδωσε μόλις ένα ποιητικό βιβλίο, την αξεπέραστη κατά πολλούς ποιητική σύνθεση «Αμοργός» (Αετός, 1943) μέσα στους καιρούς της Κατοχής, η οποία μάλιστα θεωρείται κορυφαία δημιουργία του ελληνικού υπερρεαλισμού με τεράστια επίδραση στους νεότερους ποιητές που ακολούθησαν απόλυτα ή μερικά το ρεύμα.
Ύστερα, δημοσίευσε τρία ακόμη ποιήματα: το «Ελεγείο» (1946, περιοδικό "Φιλολογικά Χρονικά" ) και το «Ο ιππότης κι ο θάνατος» (1947, περιοδικό "Μικρό Τετράδιο" ), που από το 1969 και μετά περιέχονται στο βιβλίο «Αμοργός», και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963, περιοδικό "Ο Ταχυδρόμος" ), αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη.
Θεατρικά έργα:
Ο Νίκος Γκάτσος, ασχολήθηκε όμως και με τη μετάφραση θεατρικών έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Αφορμή υπήρξε το έργο «Ματωμένος γάμος» του Ισπανού ποιητή Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που το μετέφρασε το 1943 και εκδόθηκε από τον Ίκαρο το 1945 και ανέβηκε από τον Κάρολο Κουν στο Θέατρο Τέχνης το 1948.
Μετέφρασε δύο ακόμη θεατρικά έργα του Λόρκα, «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» (1954) και «Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα» (1959), και όλα μαζί με τις μεταφράσεις των ποιημάτων «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σάντσιεθ Μεχίας» και «Παραλογή του μισούπνου» από το 1990 και μετά εκδίδονται συγκεντρωμένα στον τόμο: Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, «Θέατρο και ποίηση», απόδοση Νίκου Γκάτσου.
Μετέφρασε, επίσης, επτά μονόπρακτα του Τένεσι Ουίλλιαμς (1955-59), τη «Φουέντε Οβεχούνα» του Λόπε δε Βέγα (1959), τον «Ιώβ» του Άρτσιμπαλντ Μακ Λης (1959), τον «Πατέρα» του Αυγούστου Στρίντμπεργκ (1962), το «Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα« του Ευγένιου Ο΄Νηλ (1965) και άλλα που εκδίδονται σταδιακά από τις Εκδόσεις Πατάκη.
Παράλληλα και για βιοποριστικούς λόγους συνεργάστηκε με την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση» ως μεταφραστής και με την Ελληνική Ραδιοφωνία ως μεταφραστής, διασκευαστής και ραδιοσκηνοθέτης.
Στιχουργική:
Όμως, το μεγαλείο των στίχων του Νίκου Γκάτσου, εκείνο που μέχρι και τις μέρες μας συγκλονίζει και σαγηνεύει, διέπεται και εκφράζεται μέσα από τους στίχους των τραγουδιών που έγραψε, σχεδόν αποκλειστικά με το Μάνο Χατζιδάκι. Συνεργάστηκε επίσης με το Μίκη Θεοδωράκη, τον Σταύρο Ξαρχάκο, τον Δήμο Μούτση και τον Λουκιανό Κηλαηδόνη. H τεράστια παρουσία του στα τραγούδια του, υπάρχει στο βιβλίο «Όλα τα τραγούδια» (εκδόσεις Πατάκη) που συμπεριλαμβάνει και ανέκδοτα τραγούδια του, καθώς και στίχους γνωστών τραγουδιών που χάριν οικονομίας ή έμπνευσης περικόπηκαν από όσα τραγουδούμε.
Τιμές και Διακρίσεις:
Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο του Δήμου Αθηναίων για το σύνολο του έργου του, ενώ το 1991 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Αντεπιστέλλοντος Μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Καλών Γραμμάτων της Βαρκελώνης για τη συμβολή του στη διάδοση της ισπανικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα.
Ποιήματα και στίχοι του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Δανέζικα, Ισπανικά, Ιταλικά, Καταλανικά, Κορεατικά, Σουηδικά, Τουρκικά, Φινλανδικά.
Σημείωμά μου για τον ποιητή:
Ο μεγάλος Νίκος Γκάτσος, πέθανε στις 12 Μαΐου του 1992 και θάφτηκε στη γενέτειρά του. Μπορεί το χώμα να σκέπασε το σώμα του, μα ζει καθημερινά μέσα από τα χιλιάδες άγνωστα - σε εμάς τους πολλούς - λόγια του.
Έχει συμβεί στον καθένα μας να ακούει ένα τραγούδι και μόλις βλέπει το στιχουργό να λέει « Φυσικά! Δεν θα μπορούσε να είναι κάποιος άλλος! ». Γιατί ο Νίκος Γκάτσος, δεν είναι κάποιος άλλος.
Ποιος δεν έχει τραγουδήσει το «Χάρτινο το φεγγαράκι», ποιος δεν έχει ταξιδέψει με το «Άν θυμηθείς τ' όνειρό μου»... Εκατοντάδες τραγούδια και τόσα συναισθήματα... όλα αυτά από έναν άνθρωπο που οι λέξεις του στιγμάτισαν και στόλισαν το Ελληνικό τραγούδι όσο κανενός άλλου.
Υπήρξαμε τυχεροί που άνθρωποι σαν το Γκάτσο, το Μάνο, το Μίκη συνέπεσαν μαζί και με τις φιλημένες από τις Μούσες αισθήσεις τους και μας χάρισαν αυτές τις μουσικές, αυτά τα λόγια.
Ο απόλυτος ορισμός του Έρωτα, από εκείνον:
« Στην αγκαλιά μου σαν άστρο κοιμήσου κι απόψε
είν' η καρδιά μου κοντά σου ποτάμι θολό,
απ' της αγάπης τον κήπο γαρύφαλλα κόψε
και πριν να φύγω,άσε με λίγο να σε φιλώ. »
είν' η καρδιά μου κοντά σου ποτάμι θολό,
απ' της αγάπης τον κήπο γαρύφαλλα κόψε
και πριν να φύγω,άσε με λίγο να σε φιλώ. »
Νίκο Γκάτσο, σε ευχαριστούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου