Σοφία Περδίκη - Τέχνη

Σοφία Περδίκη

                                                                                             Γράφει ο Θ.Δ.Τυπάλδος

   Η πραγματικότητα, μέσα από καθάριο βλέμμα, διακρίνεται από μια ακραία  και  επικίνδυνα  κοινότυπη, αέναη  κυκλική επανάληψη  βίας και από την προσπάθεια αποπροσανατολισμού της σκέψης του ατομικοσυνειδησιακού  παράγοντα, προς όφελος του κοινοσυνειδησιακού, έτσι ώστε το “ον” να αυτοπροσδιοριστεί χωρίς κανένα  ενδοιασμό, με απόλυτη πλασματική ευχαρίστηση -πλασματική που όμως στον αμφιβληστροειδή του  όντος  φαντάζει  ως χρυσός σμιλευμένος με διαμάντι- σε αυτόκλητος σκλάβος που μόνο  του  αντάλλαγμα, ευελπιστεί  να  είναι  τα ψιχία   του   εκάστοτε   αφέντη   του.   “Το πνεύμα”   διατυμπανίζει   ο  κοινοσυνειδησιακός  παράγοντας,  “είναι  νεκρές-κενές ιδέες, και εάν δεν είναι νεκρές-κενές ιδέες, τότε δεν είναι παρά βαρίδια στα πόδια του νου  και  του   κορμιού σου.  Ζήσε, δούλευε και σώπα!”.

   Όπως είναι γνωστό, όσοι θελήσουν να βγουν από την αέναη αυτή κυκλική επανάληψη της  βίας  και  τον  αποπροσανατολισμό της σκέψεως, ευθύς στιγματίζονται ως αιθεροβάμωνες ή ως επικίνδυνοι για  διατάραξη  της  αποχαύνωσης του “όλου”. Παρόλα ταύτα, κάποιοι έχουν το σθένος να δραπετεύσουν και να ορθώσουν ανάστημα μ' όποιο όπλο κατέχουν και πολλοί από αυτούς είναι κάτοχοι της αλήθειας,  όχι  της  αλήθειας  ενός  εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο χωλαίνει εθελουσίως και αυτοβούλως, έχοντας κατα νου πως οι αυριανοί σκλάβοι, είναι οι σημερινοί α-πνευματικοί νεανίσκοι. Υπάρχει βεβαίως πάντα και η αλήθεια του “εγώ  ειμί  η  αλήθεια, εγώ  ειμί το φως”, που όμως αυτή, αφορά εν κατακλείδι, περισσότερο τις μεταθανάτιες  αναζητήσεις  και  ανησυχίες του  ανθρώπου ως άτομο ή ως κοινωνικό σύνολο.

Κλινική

   Προσωπικά, πάντοτε αναζητούσα τον άνθρωπο που θα μου παρουσιάσει την αλήθεια του Εγώ του  που  αν συμπίπτει με την δική μου, θα με χαροποιήσει γιατί θα έχω ανακαλύψει έναν  συνομιλητή  και  -γιατί όχι- συνοδοιπόρο. Αν οι αλήθειες μας δεν συμπίπτουν αλλά εκείνος μέσω της αλήθειας του με κάνει να  βρω  μια  πτυχή  της δικής μου αλήθειας την οποία αγνοούσα, ή να συμπληρώσει κομμάτια που μου έλειπαν, αυτό θα με χαροποιήσει  διπλά, γιατί τότε θα έχω κάνει ένα ακόμα βήμα προς το εσώτερο μου φως. Τέτοιες προσωπικότητες  που  να  συμπληρώνουν την αλήθεια την δική μου με την δική τους αλήθεια, για μένα ήταν πάντα είτε οι επαναστάτες,  είτε οι καλλιτέχνες και λόγω του ότι ένας καλός επαναστάτης αποκλείεται να μην είναι υπέροχος καλλιτέχνης και  το αντίθετο, αυτά τα δυο είναι για μένα έννοιες συνυφασμένες. Εννοείται πως μιλώ  καθαρά  για  τους  αντισυμβατικούς καλλιτέχνες και όχι αυτούς που για καλλιτεχνία μας παρουσιάζουν  τα  βραβεία  τους  που  κατακτούν  από  σαθρά κυκλώματα χειραγώγησης της τέχνης. Μιλώ για τις προσωπικότητες οι οποίες δραπετεύουν από  τον  κύκλο έχοντας  γίνει οι κάτοχοι της δικής τους αλήθειας, της αλήθειας του εσώτερου τους κόσμου, την οποία  απέκτησαν μέσα από τη γνώση, το πνεύμα,το βίωμα και την ευαισθησία τους. Δεν αποζητούν να γίνουν καθοδηγητές του  άλλου.  Δεν αποζητούν ακολούθους  στον - σχεδόν πάντα -  κακοτράχηλο  δρόμο  που  θα  διαβούν.  Αποζητούν να εξιστορήσουν την αλήθεια τους ακόμα κι αν κανείς δεν  υπάρξει  δίπλα  τους  να  τους  ακούσουν,  γιατί πολύ απλά, αν δεν την εξιστορήσουν, αν  δεν  την  βγάλουν έστω στην  επιφάνεια  της  ψυχοσωματικής  τους  λίμνης, τα νερά της λίμνης αυτής, θα τους πνίξουν αργά και επώδυνα, άρα, θα μιλήσουν, θα ουρλιάξουν αν  χρειαστεί,  θ' ακουστούν σαν  αντίλαλος  δημιουργίας  έστω  κι  αν  ο  αντίλαλος   ακουστεί  στα  δικά τους και μόνο αυτιά, άλλα όπως και να 'χει, η αλήθεια τους αν είναι καθαρή κι όχι στιλιζαρισμένη, στο τέλος σίγουρα θα την ακούσουν αυτοί που πρέπει, δεν θα χαθεί. Η ηχώ της θα διαπεράσει όσους τοίχους κι αν θα  σταθούν  εμπρός  της και θα αντηχήσει στο Είναι όσων πρέπει να αντηχήσει.

   Από την αρχαιότητα ακόμα, είναι γνωστό πως η τέχνη στην όποια της μορφή, εξαγνίζει το Εγώ, οδηγεί στην εσωτερική καθώς και την εξωτερική αλήθεια, αλλά εφόσον αποδεχτούμε την αλήθεια ως  μια  καθαρά  υποκειμενική οντότητα, οφείλουμε να κάνουμε τη διατριβή μας, πρωτίστως στην εσωτερική αλήθεια και δευτερευόντως στην εξωτερική. Η τέχνη λοιπόν, είναι ο ακρογωνιαίος λίθος τον οποίο κάνουμε εξόρυξη  από  τα  αδαμαντορυχεία του ασυνειδήτου - τις περισσότερες φορές -, ή του συνειδητού μας προστάγματος. Το πρόσταγμα μας  αυτό,  δεν είναι αυτεξούσιο σε καμιά των περιπτώσεων. Είναι αλληλένδετο με την άμεση πραγματικότητα που μας  περιβάλει, άλλωστε, είπαμε πως η αναγκαιότητα της τέχνης υπάρχει σαν το κλειδί που ανοίγει  την  καγκελόπορτα της  φυλακής  του  καθενός,  της φυλακής και των χρυσών αλυσίδων που ο κάθε σκλάβος έχει στα πόδια του.  Η τέχνη, είτε αυτή παρουσιάζεται  ενώπιον μας ως τέχνη του γραπτού λόγου,είτε της εικαστικής παρέμβασης, είτε με την κινησιολογική της μορφή, είναι  πάντα  τέχνη,  καλή  ή κακή αυτό πάλι έγκειται στην ιδιοσυγκρασία  του ατομεικοσυνδησιακού  παράγοντα  και  εκεί  κανείς  δε  μπορεί  να  παρέμβει, ακόμα και   εάν  διαθέτει  μεγαλύτερη γνώση κάποιος, πάλι δεν μπορεί να παρέμβει στην ιδιοσυγκρασία του υποκειμένου, εκείνο θα λάβει ό,τι το γεμίζει και  μόνο αυτό.

Αφροδίτες

   Προαναφέρθηκα στον γραπτό λόγο και την εικαστική παρέμβαση και από όλες τις μορφές τέχνης, εγώ θα σταθώ σε αυτές  τις  δυο  στο συγκεκριμένο μου κείμενο μιας και η δημιουργία της Σοφίας Περδίκη που τώρα αποτολμώ να αναλύσω με την δική  μου  οπτική, συνδυάζει αυτές τις δυο μορφές με ένα ολοκληρωμένο  και απαράμιλλο τόνο και τρόπο. Οι πίνακες της Σοφίας, έχουν μια  ιδιαιτερότητα  που  σε προσωπικό βαθμό, λίγες φορές έχω συναντήσει. Την ιδιαιτερότητα αυτή την ονοματίζω  “ομιλούσες  εικαστικές  προδιαθέσεις”, (άκου με τους οφθαλμούς-δες με τη καρδιά σου).  Τα χρώματα, τα σχεδιαγράμματα, οι σκιαγραφήσεις και οι μορφές (συνήθως οι  μορφές  γίνονται ταυτόχρονα και το φόντο του κάθε πίνακά της και αυτό εκτός της μεγαλοπρέπειας που τους προσδίδει, είναι και το μέσο  της  αφήγησης της ιστορίας που θέλουν να ανιστορίσουν), έχουν όλα τον ρόλο που τους πρέπει. Άλλοτε οι  πίνακες  ανιστορίζουν κάποιον μύθο -βλπ: Αφροδίτες (2008) -, άλλοτε κάποιο εφιαλτικό σκηνικό μιας ωμής απάνθρωπης πραγματικότητας - βλπ: Kλινική (2008) -, κ.ο.κ.

   Όνειρα, αλήθειες, συναισθήματα, τα πάντα στην τέχνη της Σοφίας έχουν την  ικανότητα  να  σου  ομιλούν  και  παραδόξως, εσύ τ' ακούς μέσω των οφθαλμών και όχι μέσω των αυτιών  σου! Αλήθεια, πόσοι άλλοι  δημιουργοί έχουν το  χάρισμα  αυτό; Προσωπικά, ανασύροντας από την μνήμη μου πίνακες άλλων ζωγράφων,  περισσότερο  αναγνωρίσιμους στο ευρή κοινό, δεν καταλήγω σε πολλούς, ίσως να είναι μετρημένοι στα δάχτυλα των  δύο  χεριών και αν υπάρχουν κι άλλοι που το μυαλό μου δεν βγάζει στην επιφάνεια ας με συγχωρέσουν, αλλά, ούτως  ή άλλως, το θέμα μου εδώ είναι η δουλειά της Σοφίας και μόνο, οπότε θα επικεντρωθώ σε εκείνη, για τους άλλους, ίσως κάποια άλλη φορά, άλλωστε για αυτούς έχουν μιλήσει πολλοί άλλοι  και  με  μεγαλύτερη  αξία  σε  κριτική σκέψης από εμένα.  Αν θα πρέπει να καταταχθεί σε κάποια φόρμα η τεχνοτροπία της Σοφίας -κάτι πολύ δύσκολο μιας και κάθε της έργο διαφοροποιείται έχοντας όμως όλα κοινή αφετηρία και μορφοποίηση, κάτι που φαντάζει τόσο παράδοξο  κι όμως είναι απτό-, τότε αυτή ξεκινά από την μεταφυσική ζωγραφική και περνώντας από  τον  εξπρεσιονισμό,  καταλήγει στην υπερρεαλιστική φόρμουλα και με άνεση κάνει αυτή την  πορεία  ακούραστα  και  ατελείωτα χωρίς ποτέ να απορρίπτει την πιθανότητα να προσχωρήσει και σε άλλες τεχνικές διατρήσεις.

Γυμνό

   Εδώ θέλω να σταθώ σε έναν συγκεκριμένο πίνακα με γενικό τίτλο “Γυμνό”, ο οποίος είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του τριπλού αυτού συνδυασμού. Πρόκειται για έναν πίνακα όπου για μια φορά ακόμη, η  κεντρική  μορφή -μάλλον, καλύτερα κεντρικό σώμα μιας και το πρόσωπο δεν εμφανίζεται εδώ -, μιας  γυμνής  θεόρατης  γυναίκας, την οποία βλέπουμε ξαπλωμένη ανάσκελα έμπροσθεν μιας σειράς βουνοκορφών  όπου  η  καθεμιά  τους έχει από ένα μόνο δέντρο πάνω τους και είναι σαν να έχουν παραταχθεί  πίσω από  το  γυμνό  κορμί  του  θήλυ, σαν έτοιμα από καιρό να υποκλιθούν στην ανωτερότητά του.  Καθαρό  δείγμα  αυτός  ο  πίνακας  της  θεώρησης περί της συμπαντοποίησης της γυναίκας που θέσπισε από την γέννηση του ακόμα ο υπερρεαλισμός, και αυτό  το βλέπει και το αισθάνεται ο καθείς όχι μόνο από το πως έχουν παραταχθεί πίσω  από  το  κορμί  της  γυναίκας  οι βουνοκορφές, αλλά και από τον ήλιο ο οποίος στέκει στο πάνω μέρος του πίνακα ακριβώς στο κέντρο αυτού, μα φαντάζει τόσο μικρός ενώπιον του θήλυν, τόσο μικρός που θαρρείς το φως, το  χαρίζει  εκείνη  στην  πλάση  και όχι  η ζωοφόρος πηγή, του ουράνιου στρώματος. Είναι ορθότερο όμως να ονοματίσω ζωοφόρο  πηγή Α τον ήλιο, και ζωοφόρο πηγή Β το θήλυν, μιας και απ' το θήλυν γεννιόμαστε και πάντα στο θήλυν επιστρέφουμε.

   Εδώ λοιπόν, διαφαίνεται η υπερρεαλιστική φιλοσοφική ενατένιση του πίνακα. Η μεταφυσική, προδίαγραφεται  από τις σκιές, τα  χρώματα, τα  οποία  λες  και  αγκαλιάζουν το  μαύρο, λες και γίνονται ένα  μαζί  του.   Δεν  τα  καταπίνει όμως το σκοτάδι γιατί ταυτόχρονα, στα σημεία που πρέπει, ακουμπούν το φως, το  φως  ενός  ειδυλλιακού ηλιοβασιλέματος που αποπνέει  τον ερωτισμό που αρμόζει στην στιγμή. Ένας ερωτισμός που αποτρέπει την  παρουσία του ανήρ ο οποίος αν επενέβαινε την δεδομένη στιγμή, το μόνο που θα κατάφερνε, θα ήταν η απόλυτη καταστροφή και η βεβήλωση του τοπίου-κορμιού. Ο εξπρεσιονισμός εμφανίζεται μέσω των γρήγορων γραμμών, χαρακτηριστικό του γραφικού χαρακτήρα της Σοφίας γενικώς. Ένας πίνακας εν τέλει που  έρχεται  από  το  χτες, δημιουργείται στο σήμερα, ατενίζει το αύριο και το  ξεπερνά με χαρακτηριστική ευκολία ακόμα κι  αν  ποτέ  δεν θα πάρει την θέση που του πρέπει σε κάποια σελίδα βιβλίου της ιστορίας  της  τέχνης, ακόμα κι αν ποτέ δεν καρφωθεί σε κάποια μεγάλη και φημισμένη γκαλερί κάποιας πρωτεύουσας της τέχνης.

   Η γυναικεία φύση κυριαρχεί γενικά στο έργο της Σοφίας, είτε ως μορφές άνευ των σωμάτων τους είτε  ως  σώματα άνευ των μορφών τους και αυτό γίνεται ανάλογα με ποια ιστορία ή ποιο συναίσθημα έχει η καθεμιά γυναίκα να αφηγηθεί. Όταν το εικονοαφήγημα αφορά μια θλιμμένη ιστορία, θα δεις-διαβάσεις, μόνο το πρόσωπο  έτσι που να νιώσεις με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το συναίσθημα της θλίψης  τ' οποίο ρέει από τα χαρακτηριστικά  του κατευθείαν στο όραν και τον εσώκοσμό σου. Αν το αφήγημα αφορά μια ερωτική προδιάθεση και  διάθεση,  τότε θα βρεθείς ενώπιον μόνο των σωμάτων τους. Αν πρόκειται για εφιαλτική πραγματικότητα,  τότε  θα  ξαναντικρίσεις το γυναικείο πρόσωπο να γίνεται ένα με τον εφιάλτη που βιώνει και ταυτοχρόνως, έχει την απόλυτη  ατομικότητά της, (ένα με τον εφιάλτη που την πλαισιώνει, μα ποτέ νικημένη απ' αυτόν, αντιθέτως, τον μάχεται  ως  εσχάτων).

   Μια γυναίκα είναι σίγουρα πιο ικανή να σε εντρυφήσει στην γυναικεία ψυχοσύνθεση, αν και στην ιστορία  της  ζωγραφικής, οι άνδρες είναι που ασχολήθηκαν περισσότερο με την γυναίκα ως μοντέλο και ως  έμπνευση,  μόνο  που αυτοί, έμειναν στην επιφάνεια της, δεν εισήλθαν -εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων- στον  εσώτερο  κόσμο  τους.

Γι' αυτόν τον εσώτερο κόσμο της γυναίκας μιλά με τον πιο δυνατό τρόπο η Σοφία και αν είσαι   απεμπολισμένος από την σεμνοτυφία και την ομοφοβία που η άμεση πραγματικότητα έχει επιβάλλει να μας καθοδηγεί, θαυμάζοντας τους πίνακες της ακόμα και άνδρας αν είσαι, θα μπορέσεις να ανακαλύψεις  πως όλοι  έχουμε  την  ανδρική μα  και την θηλυκή πλευρά εντός μας, αρκεί να μη φοβηθείς να την ψάξεις εξονυχιστικά για να την ανακαλύψεις, (στα συν σου θα είναι όχι στα πλην σου).   

   Το εσώτερο  Είναι που κρύβεται στους πίνακες της Σοφίας, δεν είναι άλλο από  το  Είναι  της  τέχνης  και  των  χρωμάτων της. Η δική της Ίριδα που ζει και αναπνέει σε καμβά δημιουργημένο σε μονοπάτια φαντασιακά. Αυτό προσδιορίζει και το Είναι της αληθινής τέχνης, το άγγιγμα της, άγγιγμα που διαχέεται από τον  καλλιτέχνη  στον αποδέκτη των έργων του, μεταξύ αγνώστων δηλαδή οντοτήτων και ψυχοσυνθέσεων οι οποίοι όμως  είναι  πάντα ανοιχτοί, πάντα διατεθειμένοι για την μοναδικότητα  της υπέρτατης αυτής  αλληλεπίδρασης  που  μόνο  η  τέχνη μπορεί να χαρίσει, η τέχνη δίχως στεγανά και στερεότυπα, δίχως προκατασκευασμένες διαχύσεις και   πλαστικό ποιημένα συναισθήματα, χωρίς καμιά διάθεση για διδαχές και διδασκαλίες, απλά και  μόνο  με  την  ανιστόρηση της αλήθειας του δημιουργικού Εγώ που όταν βρει το Εσύ που είναι έτοιμο, ευθύς γίνεται Εμείς και προχωρά  απελευθερωμένο από τα “πρέπει” και το απρόσωπο  “φαίνεσθαι”. Έτσι δημιουργείται το εκτός ορίων και απόλυτα ανατρεπτικό “γίγνεσθαι” που δεν γνωρίζει σύνορα  και  περιορισμούς,  δεν σταματά  ποτέ  να κυλά σαν μια πέτρα που δεν θα χορταριάσει ποτέ. Θα κάνει δεδομένο την “διαρκή επανάσταση” του εαυτού μας και  κατά  συνέπεια, την “διαρκή επανάσταση” του κοινωνικού συνόλου και αυτό μόνο οι αληθινοί επαναστάτες που δεν διατυμπανίζουν πως είναι επαναστάτες και οι αληθινοί καλλιτέχνες που δεν διατυμπανίζουν πως είναι καλλιτέχνες, που δεν φωνασκούν για να βρουν ακολούθους και υπηκόους το καταφέρνουν. Ό,τι καταφέρνουν το καταφέρνουν με την αλήθεια και την τέχνη τους. Το καταφέρνουν, βγαίνοντας από την κοινότυπη, αέναη  κυκλική  επανάληψη  βίας.

 Να είστε  σίγουροι  πως η Σοφία Περδίκη είναι όλα αυτά που προείπα και έχει ξεφύγει  από  την όποια κοινοτυπία, από την όποια επανάληψη, κι όσα της αρμόζουν να κατακτήσει θα τα κατακτήσει αν δεν  τα  έχει  ήδη  δικά

 της.

    ΥΓ: Σίγουρα η Σοφία δεν περιορίζεται μόνο στην ζωγραφική, απ' όσα ξέρω έχει πίσω  της  και  σπουδαίο  έργο

 και στην  ποίηση  που  εδώ δεν ασχολήθηκα, ή ασχολήθηκα μέσω της εικαστικής  της  παρέμβασης. Αξίζει  ειλικρινά, να ψάξει κανείς να βρει και τις δυο της  υποστάσεις γιατί και οι δυο ξεπηδούν από την ίδια πηγή και είναι

 και οι δυο εξίσου η Σοφία.

  Μετά τιμής

  Θ.Δ.Τυπάλδος